«از شمال غرب»: نخستین مجموعه داستان امیر حسین بختیاری

مرداد 12, 1404

مجموعه‌ «از شمال‌ غرب» نخستین مجموعه داستان امیرحسین بختیاری است توسط انتشارات آسمانا منتشر شد. آسمانا با انتشار اطلاعیه‌ای می‌نویسد که این کتاب، در قالب داستان‌های کوتاه، «روایتی پرجزئیات از تجربه‌ مهاجرت، مواجهه با فرهنگ جدید، و کشاکش‌های درونی زیستن میان دو جهان» را به تصویر می‌کشد.

«گرگ» یکی از داستان‌های شاخص این کتاب است: در یک غروب برفی دسامبر، راوی داستان در حال رانندگی به سمت خانه اش خبر مرگ دوستش را از رادیو می‌شنود. دوستی که در ظاهر یک گرگ ماده به نام «ماهیکان» بوده و توسط محیط‌بانان پس از پیدا شدن در کنار اتوبان شانزده با اوتانازی به زندگی‌اش خاتمه داده‌اند. روایت خاطرات اما نشان می‌دهد که این گرگ در واقع انسانی بوده که پس از تحمل رنج‌های روحی و چندین بار اقدام به خودکشی، به شکلی اسرارآمیز به گرگ تبدیل شده بود. راوی اول شخص نامعتمد، زمان شکسته، روایت چندلایه با نشانه‌های نمادین و لحن شاعرانه و غنایی با استفاده از تصاویر طبیعت و ارجاعات ادبی روایت را از یک گزارش ساده به یک مرثیه عاشقانه تبدیل می‌کند. گریه‌های راوی میان متن نیز بر صداقت روایت می‌افزاید.

تحول شخصیت اصلی، ماهیکان، از انسان به گرگ را می‌توان استعاره‌ای از مهاجرت اجباری یا تغییر هویت از انسانیت به حیوانیت در نظر گرفت؛ تمثیلی از تجربه‌ مهاجرانی که برای انطباق با جامعه‌ی جدید، بخشی از وجود خود را سرکوب یا پنهان می‌کنند. محیط سرد و برفی کانادا، از جمله جنگل‌های آلبرتا و اتوبان شانزده، نمادی از جامعه‌ی مهاجرپذیری است که با وجود زیبایی، برای فرد غریبه بی‌پناه و خطرناک است. مرگ ماهیکان در داستان را هم به دو شکل می‌توان تعبیر کرد: مرگ یک مهاجر ناشی از افسردگی یا خودکشی و هم استعاره‌ای از «مرگ نمادین» هویت پیشین. حتی جسد او با نام ساختگی «گرگ ۱۱۲» ثبت می‌شود، مشابه تجربه‌ی مهاجرانی که با هویت‌های تحمیلی زندگی می‌کنند. آیا راوی می‌تواند در پایان راه بقایای هویت ازدست‌رفته‌‌اش را بازیابد و در فضایی بین‌فرهنگی زندگی را بپذیرد؟

همین تم در داستان «نانوک» به شکل دیگری تکرار می‌شود. هر دو اثر تنهایی و گسست هویتی مهاجران را بررسی می‌کنند. اگر در «گرگ»، این گسست از طریق استعاره تبدیل انسان به حیوان بیان می‌شود در «نانوک»، مهاجران در محیطی غریب با اساطیر محلی مواجه می‌شوند که برایشان بیگانه است. زبان نیز در هر دو داستان نقش محوری دارد: در «گرگ»، ارتباط از طریق موسیقی و شعر ممکن می‌شود، درحالی که در «نانوک»، زبانِ شکسته مهاجران منجر به سوءتفاهم و تراژدی می‌گردد. هر دو داستان نشان می‌دهند که مهاجرت فقط جابجایی جغرافیایی نیست، بلکه رویارویی با مرزهای هویت و فرهنگ است.

آسمانا در اطلاعیه انتشار کتاب می‌نویسد امیر حسین بختیاری، فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد معماری و ساکن تورنتو است. علاقه‌ او به نویسندگی از نوجوانی و با تشویق معلمان ادبیات شکل گرفت. پیش از مهاجرت، در فضای مطبوعاتی دانشجویی با داستان‌های کوتاه و مقالات طنز فعالیت داشت، اما نوشتن برایش همواره بیش از دیده‌شدن، راهی برای اندیشیدن و درونی‌سازی تجربیات زندگی بوده است.
فرشته احمدی، نویسنده و منتقد ادبی، و دبیر جایزه داستان هفته، درباره این اثر می‌نویسد:

«نویسنده در شش داستان نخست مجموعه‌ی پیش رو، بیش از گذشته و پشتِ سر به روبرو نگاه می‌کند و بیش از کسانی که نیستند و رفته‌اند، درباره‌ی کسانی یا موقعیت‌هایی حرف می‌زند که اکنونِ او را می‌سازند… طبیعت و افسانه‌های کهن در بافت داستان‌ها تنیده شده و گاه به سبک رئالیسم جادویی تنه می‌زنند… استفاده‌ی مناسب از زاویه‌ دید نمایشی، توصیف‌های مینیاتوری و دقیق صحنه‌ها و توجه درست به مسائل روانشناختی شخصیت‌ها باعث می‌شود که مخاطب خود را در موقعیت‌های توصیف‌شده، تصور کند و بکوشد تا به دور از پیش‌داوری یا کلیشه‌های رایج و آشنا دوباره به آنچه که بوده و آنچه که بر سرزمنش رفته بیندیشد، و مگر تمام کار ادبیات همین نیست؟»

تهیه کتاب (+)
صفحه کتاب در آسمانا