«دلالتهای تحلیل طبقاتی در سرمایهداری امپریالیستی» کتابیست نوشته محمد حاجینیا، و شهرزاد مجاب در زمینه تحلیل رفتار زنان ایرانی به عنوان «یک طبقه» در قیام ژینا که به تازگی در نشر آسمانا منتشر شده است. این کتاب که با همکاری دو پژوهشگر نوشته شده از نخستین تلاشها برای درک اقتصاد سیاسی یکی از مهمترین حرکتهای اجتماعی در ایران است. نویسندگان در مقدمه این کتاب مینویسند:
«یکی از مهمترین دستاوردهای خیزش «زن، زندگی، آزادی/ ژن، ژیان، ئازادی» این بود که بسیاری از پرسشهای فراموششده را مجدداً به طور عمومی طرح کرد و علاوه بر این پرسشهای جدیدی را به میان کشید. پس از شکلگیری خیزش، رابطهی جنبش زنان با سایر جنبشهای اجتماعی تبدیل به موضوع محوری بسیاری از مباحث و مکتوبات سیاسی-تئوریک شد. در همین ارتباط مجموعهای از پرسشها سر بلند کرد: ریشه قدرت کمسابقهی جنبش زنان که در خیزش «ژینا» تبارز یافت و ستونهای ایدئولوژیک و سیاسی دولت اسلامی را به لرزه درآورد در کجا بود؟ چرا سایر جنبشهایی که با مرکزیت موضوعات دیگر شکل گرفته بودند، چنین نیروی عظیم و توان دربرگیرندگیای نداشتند؟ چه پیوندهایی جنبش زنان را به سایر جنبشها مرتبط میکرد و چه موانعی جهت همافزایی نیروی این جنبشها وجود داشت؟ بسترها و روندهای تاریخی-جهانی جنبش «ژینا» کدام بودند؟ این جنبش چه امتدادها و چه گسستهایی با جنبشهای اجتماعی پیش از خود (از جمله تجلیات پیشین جنبش زنان) داشت؟»
و سپس در ادامه تلاش میکنند به این پرسشها پاسخ دهند. مبنا و اساس تحلیل آنها هم این است که مبارزات زنان را فقط یک تلاش آزادیخواهانه برای کنار گذاشتن حجاب تحمیلی نمیبینند، بلکه بر این باورند که این مبارزات شکلی از مبارزات طبقاتی است. آنها مینویسند:
«آیا مبارزات زنان شکلی از مبارزهی طبقاتی است؟ پاسخ میدهیم: در صورتی که به مقدمات تحلیل وفادار بمانیم، بله! این تصدیق، به هیچ وجه، به معنای برابر دانستن ستم جنسیتی با استثمار طبقاتی یا حل کردن اولی در هاضمه دومی نیست. ستم بر زنان و اقلیتهای جنسی مانند تمامی روابط دیگر تاریخ و مکانیسمهای نسبتا مستقل خود را دارند که در ارتباط درونی با (بنابراین متمایز از) سایر روابط اجتماعی است و به هیچ عنوان قابل تقلیل به استثمار اقتصادی نیست.»
و در ادامه یادآوری میکنند:
«زنان هویتی منفک از جامعه ندارند و مبارزهی زنان هم مبارزهای منتزع از مبارزات گوناگون جامعهی طبقاتی نیست. مبارزهی زنان شکلی از مبارزهی طبقاتی است. این که مبارزات و مطالبات جنبش زنان را مبارزات بورژوایی بدانیم مضحک بوده و ربطی به تحلیل طبقاتی آنگونه که مبناهای آن را مارکس گذاشته، ندارد. اما نباید فراموش کنیم که سیاست بورژوایی به طور خستگی ناپذیری در تلاش است مانع تعمیق مبارزات زنان شده و افقهای سیاسی خود را بر مبارزات و پیشرویهای زنان تحمیل کند.»
این کتاب اولین دفتر از دفترهای ماتریالیسم تاریخیست که در نشر آسمانا منتشر خواهند شد. انتشارات آسمانا در اطلاعیهای نوشته است:
«دفترهای ماتریالیسم تاریخی بناست مجموعهی متون تئوریکی باشد در مورد عینیت اکنون، که به ناگزیر در رابطه با واکاوی مبارزات گذشته و لاجرم در پیوند با کنکاش افقهای رهایی آینده است. اما هدف از انتشار این “دفترها” در میانهی تشدید بحران سرمایهداری امپریالیستی و تبارزات هولناکش در خاورمیانه چیست؟ بحران سرمایهداری امپریالیستی پدیدهی تازهای نیست؛ آنچه بار لهکنندهی این بحران را برای تودهها و مبارزات آنان در دهههای اخیر بس سهمگین کرده مضاعف شدنش با بحرانی دیگر است: بحران تئوریک. بحران تئوریک، اما نه تصادفی است و نه خودبهخودی، بلکه علاوه بر مبنای تحولات عینی تاریخی، اساسا محصول تجاوزها و تحریفهای تئوریک بیوقفه و سازمانیافتهای است که طبقهی حاکم و ایدئولوگهای آن در مورد تاریخ ایدهها و مبارزات تودهها صورت دادهاند.»
شهرزاد مجاب محقق، آموزگار و کنشگر سرشناس ایرانی-کانادایی، استاد آموزش بزرگسالان و توسعهی اجتماعی و همچنین مدیر سابق مطالعات زنان و جنسیت در دانشگاه تورنتو است. جوایز متعددی از جمله جایزه یک عمر دستاورد انجمن کانادایی مطالعات آموزش بزرگسالان، جایزه انجمن سلطنتی کانادا در حوزه مطالعات جنسیت، و جایزه خدمات برجسته به آموزش عالی به او تعلق گرفته است. پژوهش و تدریس دکتر مجاب بر نظریهپردازی مارکسیسم و فمینیسم، تئوری اینترسکشنالیتی، پدرسالاری سرمایهداری امپریالیستی و جنبشهای زنان، دانشجویان و ملیتها در خاورمیانه و شمال آفریقا متمرکز است.
محمد حاجی نیا، فارغالتحصیل کارشناسی ارشد در رشتهی فلسفه از دانشگاه تهران و دانشگاه ایکس مارسی است. پیجوئیهای او با اتکا به میدان مفهومی فراهم آمده توسط خوانش آلتوسری از مارکسیسم، متمرکز بر بنیانهای «معرفتشناسی»، پراتیک تئوریک، و تحلیل طبقاتی در مارکسیسم است.
تهیه کتاب در سایت آسمانا یا این لینک
در نشر آسمانا:
- «شب سیاه و مرغان خاکسترنشین» از رامین احمدی در نشر آسمانا – نظر حورا یاوری و رضا فرخفال
- در انتشارات آسمانا: ۱۰۰ لیکوی جمعآوری شده از جنوب کرمان به زبان انگلیسی
- رمان «فیلها به جلگه رسیدند» از کاوه اویسی در انتشارات آسمانا
- رمان «مقامات متن» از مرضیه ستوده در انتشارات آسمانا
- «آینه را بشکن»، گزیده اشعار نانائو ساکاکی به ترجمه مهدی گنجوی در نشر آسمانا
- «کهکشان خاطرهای از غروب خورشید ندارد» از مهدی گنجوی در نشر آسمانا
