سلمان رشدی جمعه ۱۲ اوت/۲۱ مرداد در غرب ایالت نیویورک در یک برنامه ادبی با چاقو مورد حمله قرار گرفت. بنا به اعلام خانواده رشدی جراحاتی که به این نویسنده وارد شده به حد و به گونهای است که «زندگی او را تغییر خواهد داد». خانواده رشدی گفتهاند که به «شوخطبعی» این نویسنده با وجود «شدت جراحاتش» خدشهای وارد نشده است.
سیان ان چهارشنبه ۱۷ اوت/۲۶ مرداد گزارش داد که وضع رشدی به ثبات رسیده اما احتمالا یک چشم خود را از دست خواهد داد.
هادی مطر، متهم به حمله با چاقو به سلمان رشدی در مصاحبهای با نیویورک پست گفت به آیتالله روحالله خمینی احترام میگذارد اما نمی گوید پیروی فتوای بنیانگذار جمهوری اسلامی بوده است. هادی مطر همچنین به نیویورک پست گفت تنها چند صفحه از رمان «آیات شیطانی» رشدی را خوانده است. او روز پنجشنبه ۱۸ اوت/ ۲۷ مرداد در دادگاه حاضر شد و اتهامات خود را نپذیرفت.
ما در«بانگ» سوءقصد به سلمان رشدی را «تیغ کشی جاهل و جهالت بر آزادی بیان» میدانیم.
رمان آیههای شیطانی اولین بار ۲۵ سپتامبر ۱۹۸۸ به زبان انگلیسی با عنوان The Satanic Verses توسط انتشارات «ویکینگپرس» منتشر شد.
۱۴ ژانویه ۱۹۸۹ گروهی از مسلمانان مقیم بریتانیا در شهر بردفورد بر ضد رمان «آیههای شیطانی» تظاهرات کردند و نسخههایی از این کتاب را سوزاندند. ۲۷ ژانویه همان سال گروهی از مسلمانان در هایدپارک لندن امضاهایی در مخالفت با این رمان گرد آوردند و «طومار» را به انتشارات پنگوئن که مالک انتشارات «ویکینگپرس» است فرستادند.
دقیقاً یک ماه بعد، در ۱۴ فوریه ۱۹۸۹ آیتالله خمینی فتوای قتل سلمان رشدی را صادر کرد.
۲ مارس همان سال هزار نویسنده سرشناس جهان خواهان پاسداشت آزادی بیان و حفظ جان سلمان رشدی شدند.
رشدی در سال ۱۹۸۸ جایزه ادبی ویتبرد را به خاطر رمان «آیههای شیطانی» دریافت کرد.
آیههای شیطانی در سال ۲۰۰۱ به ترجمه روشنک ایرانی به زبان فارسی در خارج از ایران منتشر شده است.
۷ مارس ۱۹۸۹ بریتانیا رابطه دیپلماتیک خود با ایران را قطع کرد.
جامعه الازهر و عربستان سعودی فتوای آیتالله خمینی را بیاعتبار و غیر شرعی خواندند.
سران کشورهای اسلامی در نشست سال ۱۹۸۹ نیز فتوای قتل سلمان رشدی را محکوم کردند. ایران در آن سال از شرکت در این نشست محروم شده بود.
سلمان رشدی رسماً از مسلمانان جهان پوزش خواست. اما فتوا بر جای خود باقی ماند.
ایران بعد از درگذشت آیتالله خمینی، مبلغی را که برای کشتن سلمان رشدی تعیین شده بود دو برابر کرد.
سلمان رشدی برای حفظ جانش پنهان شد. یک دوره انزوا در زندگی او آغاز شد.
اتوره کاپریلو، مترجم ایتالیایی «آیههای شیطانی» در جولای ۱۹۹۱ در منزلش با ضربات چاقوی یک مسلمان متعصب به شدت مجروح شد. یک مسلمان متعصب دیگر هم در جولای همان سال به هیتوچی ایگاراشی، مترجم ژاپنی این کتاب در دفتر کارش حمله کرد.
ویلیام نیگارد، مترجم نروژی کتاب هم با شلیک چند گلوله یک اسلامگرا به شدت مجروح شد.
در این دوسیه مجموعهای از خبرها و واکنشها به سوءقصد به سلمان رشدی را میخوانید:
سلمان رشدی نویسنده رمان آیات شیطانی ترور شد
پلیس نیویورک اعلام کرده که سلمان رشدی از ناحیه گردن چاقو خورده و با آمبولانس هوایی به بیمارستان منتقل شده است. به گفته پلیس وضعیت جسمی سلمان رشدی پس از این حمله «نامشخص» است.
کوشیار پارسی: روند صدور فتوا علیه سلمان رشدی
چرا نویسندهی کنجکاو حقیقت رانده میشود به جهان سیاست؟ نویسنده مینگرد و شخصیتهاش را میآفریند، در حالیکه اهل سیاست، خود شخصیت ِ اصلی ِ داستانیاند که میسازند و نمیآفرینند.
اسد سیف: پدیده سلمان رشدی و ما ایرانیان
آیا “من” ایرانی در کجای این جهان موهوم قرار میگیرم. آیا سرانجام خواهم توانست استوره را از دین و دین را از تاریخ و تاریخ را از داستان و داستان را از سیاست بازشناسم و هر یک را در آن جایی قرار دهم که جایگاهشان است؟
نسیم خاکسار درباره فتوای قتل رشدی به خاطر رمان آیات شیطانی: داستان خلق موقعیت تراژیک انسان تنهاست
«داستان در گوهر لامذهب ترین قالب ادبی دنیای معاصر است. هر چهارچوبی که بخواهد از بیرون خود را بر جهان داستان تحمیل کند یا جهان داستان را میمیراند یا جهان داستان را به ستیز با خود وا میدارد.»
پرتو نوریعلا در واکنش به سوءقصد به سلمان رشدی: «شعور شک در برابر حماقت یقین»
چاقو زدن به گردن سلمان رشدی تفاوتی با زدن هواپیما به برجهای دو قلو و به رگبار بستن نویسندگان «شارلی عبدو» ندارد. همه از یک سرچشمۀ خونزده آب میخورند؛ همه علیه تفکر، شادی و روشنائیاند و تا این چشمه خشکانده نشود مرتب شاهد اینگونه وقایع خواهیم بود.
عباس شکری در واکنش به سوءقصد به سلمان رشدی: بِکُش ای چاقو
چرا پرچم آزادی بیان را با سیاستهای آمریکا و بعد غرب باید گره زد تا منافع اقتصادی و سیاسی مانع شود که بر بامی شاهد دو هوا باشیم؟
احمد خلفانی: چماق، چاقو، سانسور و فتوا
حمله با چاقو به سلمان رشدی یک بار دیگر اهمیت این نقل قول را نشان داد: “از کسی که کتابخانه دارد و کتابهای زیادی میخواند نترس، از کسی بترس که تنها یک کتاب دارد و آن را مقدس میپندارد. “
جلال رستمی گوران: چاقویی که سرانجام بر گلوی جوزف آنتون نشست
جوزف آنتون نام دوران زندگی مخفی سلمان رشدی است. اما «سلمان رشدی» نامی است که پدربه خاطر علاقهاش به ابن رشد پزشک و فیلسوف معروف عرب که در قرن دوازدهم زندگی میکرد، بر فرزند خود نهاده است. ابن رشد در حوزه فلسفه به مکتب آتن تعلق داشت و طرفدار منطق ارسطویی بود.
مسعود کدخدایی: چرا همه میگویند بیچاره سلمان رشدی؟
چرا همه میگویند بیچاره سلمان رشدی و نمیگوید بیچاره من، بیچاره ما، بیچاره کشور بدبیارِ ما که هر دم از آن دودِ غلیظ و کثیف شرّ و نکبتِ جدیدی به آسمان تنوره میکشد و جهان را برای زندگی یک درجه سختتر میکند؟
سوءقصد به رشدی، فقط یک نمونه از حمله به نویسندگان – نظر منصور کوشان نویسنده فقید و آزادیخواه
منصور کوشان در گفتوگو با شهزاده سمرقندی وظیفه مردم نسبت به نویسندگانشان را یادآور میشود. کوشان میگوید: ما باید پیش از آنکه به این نهادها متوسل شویم، تحت هر عنوانی، خودمان فعال شویم.
سند مقاومت: سخنرانی کارزونکه در ۹ مارس ۱۹۸۹ در همبستگی با سلمان رشدی
در ۹ مارس ۱۹۸۹ مراسمی در برلین در حمایت از سلمان رشدی برگزار شد. یاک کارزونکه ( Yaak Karsunke) شاعر و نمایشنامهنویس سرشناس آلمانی مقاله زیر را در آنجا خواند. این یک سند تاریخی است، نمایانگر مقاومت نویسندگان غربی در برابر فتوا، در ده سال نخست صدور آن.
در همین زمینه:
سلمان رشدی: «فرشته گابریل» به ترجمه سروناز ایرانی