کانون نویسندگان ایران نهادی است فرهنگی-صنفی و غیرانتفاعی که ضرورت تأسیس آن از اوایل سال‌های دهه ۱۳۴۰ احساس شده بود و پس از تمهید مقدمات، سرانجام، در یکم اردیبهشت سال ۱۳۴۷ به‌طور رسمی و علنی به عنوان نخستین تشکل صنفی و دموکراتیک اهل قلم فعالیتش را آغاز کرد. منشور کانون نویسندگان ایران بر اساس بیانیه ۴۹ نویسنده بنیانگذار کانون و نیز بیانیه دیگری با عنوان موضع کانون نویسندگان ایران و نامهٔ مشهور به «متن ۱۳۴ نویسنده» (ما نویسنده‌ایم) نگاشته شده و در مجله تکاپو توسط منصور کوشان، نویسنده فقید به چاپ رسیده است.
کانون نویسندگان ایران در پنجاه و پنجمین سالگرد تأسیس‌اش بیانیه‌ای منتشر کرده است با عنوان: «۵۵ سال نه به سانسور، نه به سرکوب». در این بیانیه آمده است:
ناوابستگی به قدرت و اراده‌ی جمعی راز دوام و سربلندی تشکلی است که ۵۵ سال برای تحقق آزادی بیان برای همگان و برچیده شدن بساط سانسور رودرروی حکومت‌ها، خواه حکومت شاه خواه حکومت جمهوری اسلامی، ایستاده است.
هر گاه حکومت‌ها صداهای معترض را سرکوب کردند یا به حاشیه راندند، هر گاه اعتراض‌های صنفی سر برآوردند و هر زمان جنبش‌های اجتماعی زاده شدند، کانون نویسندگان ایران با تکیه بر منشور آزادی‌خواهانه‌ی خود پا به میدان نهاد و کنار مردم معترض ایستاد.
اعلام صریح موضع در برابر حکومت‌های تا دندان مسلح که دست‌درازی‌شان بر جان و مال مردم مرز نمی‌شناسد، بارها به بهای احضار، بازداشت، زندان و قتل اعضای کانون نویسندگان ایران تمام شد اما سرکوب‌ها و بگیروببندها هرگز به عقب نشستن کانون از منشور خود نیانجامید.
سال گذشته نیز کانون نویسندگان ایران از نخستین ساعات پس از قتل مهسا (ژینا) امینی پا به میدان نهاد و همبستگی خود را با جنبش آزادی‌خواهی مردم ایران در هر مرحله آشکارا اعلام کرد. اعلام صریح موضع در هنگامه‌ی سرکوب‌ها و جنایت‌های حکومتی این‌بار به سرکوب گسترده‌ی کانون نویسندگان ایران انجامید: گذشته از سه عضو کانون نویسندگان ایران که در زندان‌های جمهوری اسلامی محبوس بودند، حکومت دو تن از اعضای هیئت دبیران را با یورشی وحشیانه و شکستن درِ خانه‌هاشان ربود، منشی کانون و دو عضو پیشین هیئت دبیران را بازداشت کرد، دو تن دیگر از اعضای هیئت دبیران را احضار و کل هیئت دبیران را به بازداشت تهدید کرد.
اما نه این سرکوب کانون نویسندگان ایران را از ادامه‌ی راه باز داشت و نه شادی آزادی دو تن از اعضا و مختومه شدن پرونده‌ی چند تن دیگر در واپسین روزهای اسفندماه. زیرا موضع آزادی‌خواهانه‌ی کانون نه در گرو فراز و فرود جنبش‌ها و بیش وکم شدن سرکوب‌ها، که متکی بر تعهد به منشوری است که با خون و زندان و تهدید اعضای کانون شکل گرفته و برقرار مانده است. بند نخست منشور کانون نویسندگان ایران، آزادی بیان بی هیچ حصر و استثنا برای همگان، حلقه‌ی اتصال کانون با همه‌ی جنبش‌های اجتماعی است.
اکنون در شرایطی پنجاه و پنجمین سالگرد بنیادگذاری کانون نویسندگان ایران را گرامی می‌داریم که حاکمیت خون آزادی‌خواهان و معترضان بسیاری را بر زمین ریخته، جان برخی را با طناب دار ستانده و بسیاری را در زندان‌های خود محبوس کرده است. با این همه، کانون نویسندگان ایران امید به دگرگونی بنیادی را که در جامعه جاری است پاس می‌دارد و با تکیه بر اراده‌ی جمعی، منشور آزادی‌خواهی خود و تعهد به ناوابستگی به قدرت به کوشش بی‌وقفه برای تحقق همه‌جانبه‌ی آزادی بیان و قلم و اندیشه هم‌چنان ادامه می‌دهد؛ زیرا که آزادی بیان دروازه‌ی رسیدن به آزادی‌های دیگر است و امید به تغییر در چارچوب تنگ استبداد نمی‌گنجد.
کانون نویسندگان ایران
۳۰ فروردین ۱۴۰۲
در همین زمینه:
- کیوان مهتدی، نویسنده و عضو کانون نویسندگان ایران را ممنوع الملاقات کردند
- رضا خندان مهابادی: دستگاه بگیر و ببند به کار خودش مشغول است
- کانون نویسندگان و خانواده بکتاش آبتین نخستین سالگرد او را گرامی می دارند
- کانون نویسندگان ایران: دست دستگاه‌های امنیتی از فرهنگ کوتاه
- کانون نویسندگان ایران: گرامی باد سیزدهم آذر، روز مبارزه با سانسور تا واپسین دم!
