نشر آسمانا در تورنتو کتاب تازه‌ای منتشر کرده است: زنان کُرد در بطن تضاد تاریخی فمینیسم و ناسیونالیسم نوشته شهرزاد مجاب. این کتاب گام مهمی‌ست برای شناسایی مهم‌ترین چالش‌ها در زمینه جنسیت و قومیت.
این کتاب حاصل ده‌ها سال تحقیق و نگارش شهرزاد مجاب در زمینه‌ی مقاومت و مبارزه‌ی زنان کُرد در کل خاورمیانه و دیاسپوراست.
دکتر شهرزاد مجاب محقق، آموزگار و کنشگر سرشناس ایرانی-کانادایی، استاد آموزش بزرگسالان و توسعه‌ی اجتماعی و همچنین مطالعات زنان و جنسیت دانشگاه تورنتو است. مجاب از معدود پژوهشگران زن غیرکُرد مطالعات کُردستان و تنها پژوهشگری است که در سه دهه‌ی گذشته، به طور مستمر در فضای آکادمی، به مطالعه و واکاوی مسائل مربوط به زنان کُردستان در ایران، ترکیه، عراق، سوریه و همچنین دیاسپورا پرداخته است. او همچنین یکی از بنیان‌گذاران شبکه‌ی بین‌المللی مطالعات زنان کُرد است که در ۱۹۹۷ در پاسخ به نیاز فزاینده‌ای به گشودن فضایی برای مطالعات زنان کُرد در مباحثات بین‌المللی حقوق زنان و ارتقای برابری جنسیتی در اجتماعات کُرد، دیاسپورا و خاورمیانه تأسیس شد. این شبکه از سال ۲۰۲۲ فعالیت خود را پس از وقفه‌ای چندساله با نام شبکه‌ی مطالعات جنسیتی کُرد از سر گرفته است.
مجاب در طول سال‌های پژوهشگری و کنشگری خود به تأثیر جنگ، آواره‌سازی و خشونت بر یادگیری و آموزش زنان و مباحثی چون جنسیت، دولت، مهاجرت، دیاسپورا و پداگوژی مارکسیستی فمینیستی و ضدنژادپرستانه در سطح بین‌المللی پرداخته و آثار متعددی در این زمینه‌ها تألیف کرده که برخی از آن‌ها به زبان‌های کُردی، ترکی، فارسی، عربی، آلمانی، فرانسه و سوئدی ترجمه شده است.
نشر آسمانا در اطلاعیه‌ای می نویسد:
«جرقه‌های خیزش انقلابی ژینا و اهمیت روشن شدن این حریق در کُردستان را می‌توان در مرور تاریخی، نظری و سیاسی که در این کتاب مطرح شده یافت. مطالب این کتاب زندگی و مبارزه‌ی زنان کُرد را در قرن بیستم پوشش می‌دهد. کتاب حاضر حاصل گزینش ۸ نوشتار مستقل (یک کتاب، یک مقاله و ۶ فصل کتاب) است که در قالب اثری واحد تدوین شده‌اند.»
مارکسیسم فمینیسم زمینه‌ی تئوریک پژوهش‌های دکتر شهرزاد مجاب در مطالعات زنان کُرد است. نویسنده درباره‌ی رویکرد نظری خود می‌نویسد:
«از دید من نظریه‌پردازی روابط جنسیتی به طور کلی، و تجربه‌ی زنان کُرد به طور خاص، باید درک دیالکتیکی-ماتریالیستی و تاریخی گسترده‌ای از روابط اجتماعی را بیان کند که در آن پدرسالاری، ملی‌گرایی، سرمایه‌داری، استعمار، و امپریالیسم همگون زندگی زنان را شکل می‌دهد، هرچند متفاوت هم هستند. این درک دیالکتیکی ما را قادر می‌سازد تا ارتباط درهم‌تنیده‌ی اِشغال امپریالیستی، جنگ، افزایش خشونت علیه زنان و گسترش پروژه‌های ‘توانمندسازی’ زنان، رشد سازمان‌های غیر دولتی (ان‌جی‌او)، گسترش فقر، فحشا، و درعین حال ظهور جنبش‌های زنان کُرد به عنوان یک نیروی با پتانسیل انقلابی را درست تجزیه و تحلیل کنیم.» (ص. ۱۵)
همچنین در این کتاب می‌خوانیم:
“نظریه‌ی فمینیستی انتقادی در اواخر قرن بیستم از بافت مردسالارانه‌ی ناسیونالیسم، به ویژه نوع «مدنی» آن که دموکرات‌تر است، پرده برداشت… در مقابل، گرایش نظری دیگری وجود دارد که حامی ناسیونالیسم است، مصالحه‌ی فمینیستی با مردسالاری ملی(گرایانه) و مذهبی را ترویج می‌کند و در پی صورت‌بندی انواع “فمینیسم بومی” و “ناسیونالیسم فمینیستی” است.
“فمینیسم‌های بومی” گرچه در ظاهر دارای حسن‌نیت هستند و تا حدودی شکل‌هایی از مقاومت در برابر قوم‌مداری دانش و سیاست غربی محسوب می‌شوند، اما بخش عمده‌ی دستورکار آن‌ها بر به چالش کشیدن قوم‌مداری غربی از طریق همتایان غیرغربی آن متمرکز است. این فمینیسم نوعی ‘”بومی‌گرایی” است که در تلفیق استعمارگری غربی با فمینیسم، اغلب از سرکوب زنان به دست مذهب، ملت، سنت و فرهنگ “خودشان” تجلیل می‌کند و تأکید و تمرکز آن بر “تفاوت”، به نادیده گرفتن مشابهات‌های ستم بر زنان در سراسر جهان ختم می‌شود. این ستایشِ تفاوت، به از بین رفتن همبستگی زنانی که دارای تجربیات گوناگون هستند منجر می‌شود و ستم مردسالارانه را تبرئه می‌کند. تجلیل از امر خاص و یگانه، به تجلیل از مردسالاری تبدیل می‌شود و تمام امور جهان‌شمول نیز با برچسب “تمامیت‌بخشی”، “ذات‌گرایی” و حتی “توتالیتاریسم”، اهریمن‌انگاری می‌شوند؛ در نتیجه جهان‌شمولی ستم نیز انکار می‌شود. گرچه فمینیسم به مرور زمان مجموعه‌ای از دانش و سیاست بین‌المللی را شکل داده، اما برخی از مواضع نظری مانند سیاست‌های هویتی، پساساختارگرایی، پسا‌مدرنیسم و نسبی‌گرایی فرهنگی، به جز تجزیه‌ی فمینیسم در راستای شکاف‌های مذهبی، قومی، ملّی و فرهنگی درمان دیگری تجویز نمی‌کنند.» (ص. ۲۳)
این کتاب حاوی یک مقدمه، “خیزش ژن، ژیان، ئازادی: جدال فکریِ نوین در عرصه‌ی جنسیت، ملیت و طبقه”، و شش فصل است. فصول این کتاب بدین ترتیب هستند: فصل اول: زنان کُردستان در درازنای تاریخ؛ فصل دوم: زندگی زنان کُرد در پنج سرزمین همسایه؛ فصل سوم: تجربه‌ی زنان کُرد در جمهوری کُردستان ۱۹۴۶؛ فصل چهارم: زنان کُرد در منطقه‌ی نسل‌کُشی و جنسیت‌کُشی؛ فصل پنجم: زنان کُرد در چرخه‌ی بی‌‌پایان ویرانی/بازسازی؛ فصل ششم: زنان کُرد در عرصه‌ی مبارزات فمینیستی فراملی. در انتهای کتاب بخشی برای معرفی و اثرشناسی نویسنده و بخشی برای توضیح مفاهیم کلیدی اختصاص دارد. بخش مفاهیم کلیدی که در پایان کتاب آمده، می‌تواند خوانندگان را با کلید واژهای تئوریکِ به‌کار گرفته شده در این کتاب بهتر آشنا کند.
کتاب در ۲۲۵ صفحه و توسط انتشارات آسمانا در تورنتو منتشر شده است. برای خرید کتاب به روش‌های زیر می‌توانید اقدام کنید:
سفارش کتاب از طریق ارسال ایمیل به انتشارات آسمانا به آدرس:
- Asemanabooks@gmail.com
- در اینستاگرام (+)
- خرید آنلاین کتاب از سایت لولو (+)
- سفارش کتاب در سایت پرستوک (+)
- فیسبوک پرستوک(+)
- تهیه کتاب از کتابفروشی سرای بامداد (تورنتو) (+)
بیشتر بخوانید:
