نگنگی وا تیونگ‌او، نویسنده کنیایی و از چهره‌های برجسته ادبیات پسااستعماری، در ۸۷ سالگی درگذشت. او در طول حیات حرفه‌ای خود، هم به‌عنوان یک نویسنده و هم به‌عنوان یک روشنفکر متعهد، تأثیر عمیقی بر گفتمان ادبی و سیاسی آفریقا گذاشت. تیونگ‌او که از نخستین نویسندگان آفریقایی بود که به زبان بومی (گیکویو) می‌نوشت، همواره بر اهمیت حفظ زبان‌های محلی در برابر هژمونی زبان‌های استعماری تأکید داشت. تجربه زندان و تبعید او در دوران حکومت دانیل آرپ موی، نمونه‌ای از چالش‌های پیش‌روی روشنفکرانی است که در برابر سانسور و سرکوب دولتی ایستادگی می‌کنند.
انتخاب تیونگ‌او برای نوشتن به زبان گیکویو، فراتر از یک تصمیم ادبی، یک موضعگیری سیاسی بود. او در آثار خود، از جمله رمان‌های «گریه نکن، کودک» (۱۹۶۴) و «شیطان بر صلیب» (۱۹۸۰)، به بررسی پیامدهای استعمار و نابرابری‌های اجتماعی پرداخت و نشان داد که چگونه زبان می‌تواند هم ابزار سلطه باشد و هم وسیله‌ای برای مقاومت.
مقاله‌های دانشگاهی او نیز، به‌ویژه در دوران تدریس در دانشگاه نایروبی، بر ضرورت تمرکززدایی از ادبیات اروپامحور و بازتعریف ادبیات آفریقایی تأکید داشتند. این رویکرد، نه‌تنها در حوزه نظریه ادبی، بلکه در عرصه مبارزات ضداستعماری نیز تأثیرگذار بود.
میراث تیونگ‌او برای جنبش‌های معاصر فرهنگی و سیاسی چیست؟
او نشان داد که مبارزه برای حفظ زبان مادری و مقابله با سانسور، بخشی جدایی‌ناپذیر از نبرد بزرگ‌تر برای عدالت اجتماعی است. اگرچه او سال‌ها در تبعید زندگی کرد، اما هرگز از تعهد خود به کنیا و زبان گیکویو دست برنداشت. امروز، در شرایطی که بسیاری از زبان‌های بومی در معرض نابودی هستند، بازخوانی آثار و اندیشه‌های تیونگ‌او می‌تواند چارچوبی تحلیلی برای درک رابطه میان قدرت، زبان و مقاومت فرهنگی ارائه دهد. مرگ او پایان یک زندگی پربار است، اما ایده‌های او همچنان به عنوان منبعی الهام‌بخش برای نسل‌های آینده باقی خواهد ماند.
