دانشگاه استنفورد آمریکا، به مناسبت نوروز ۱۴۰۴، فیلم نمایش «جانا و بلادور» از بهرام بیضایی را در صفحه یوتیوب خود منتشر کرد.
جانا و بلادور نمایشی به سبک سایه‌بازی اجرا می‌شود.
بیضایی نسخه اول این متن را سال ۱۳۵۶ نوشته که پس از انقلاب نتوانست آن را اجرا کند و حتی مجوز انتشار کتابش را هم ندادند. او پس از مهاجرت موفق شد این نمایش را در هفتم تیر سال ۱۳۹۱ با بازی مژده شمسایی و محسن نامجو در کالیفرنیا اجرا کند.
فیلم این نمایش برای نخستین‌بار است که برای عموم منتشر می‌شود.
در اجرای سال ۱۳۹۱ صورت‌بازان پنج نفر بودند: بلا واردا، نفیس خانى، محمد تالانى، هومن حافظى و یارا افشار. فرامرز مینوئى، آهنگساز و نوازنده سنتور و على بازیار نوازنده سازهاى کوبه‌اى نیز گروه موسیقى این نمایشنامه را تشکیل مى‌دادند. سازنده صورت‌ها مختار پاکى‌ست. بهرام بیضائى توضیح داده بود که در اصل صورت‌ها باید از پوست ساخته شوند، که بعضى از این صورت‌ها نیز پوستى هستند اما صورت‌هاى پلاستیکى نیز مورد استفاده قرار مى‌گیرد.
درباره تئاتر سایه
تئاتر سایه یکی از کهن‌ترین اشکال هنرهای نمایشی است که ریشه در فرهنگ‌های خاور دور دارد و به‌ویژه در کشورهایی مانند چین، اندونزی، مالزی، تایلند و ترکیه رواج یافته است. این هنر با استفاده از عروسک‌های چرمی یا مقوایی که در پشت پرده‌ای نیمه‌شفاف قرار می‌گیرند و با نورپردازی، سایه‌های آنها بر روی پرده نمایش داده می‌شود، اجرا می‌شود. در خاور دور، تئاتر سایه اغلب با روایت افسانه‌های محلی، اساطیر و داستان‌های مذهبی همراه است و به‌عنوان بخشی از آیین‌های فرهنگی و مذهبی شناخته می‌شود. برای مثال، در اندونزی و مالزی، این نمایش با نام «وایانگ کولیت» (Wayang Kulit) شناخته می‌شود و عروسک‌های آن از پوست گاو ساخته می‌شوند .
یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد تئاتر سایه در خاور دور، ترکیب عناصر موسیقی، روایت‌گری و حرکت‌های ظریف عروسک‌هاست. در اجراهای سنتی، یک دالانگ (عروسک‌گردان و راوی) مسئولیت هدایت عروسک‌ها و گفت‌وگو با تماشاگران را بر عهده دارد. این نمایش‌ها گاه ساعت‌ها به طول می‌انجامند و مخاطبان را با دنیایی از نمادها و تمثیل‌های فرهنگی آشنا می‌کنند. در چین، افسانه‌ای قدیمی وجود دارد که می‌گوید امپراتور «وو» از دیدن سایه همسر درگذشته‌اش بر پرده تسلی یافت و این رویداد به شکل‌گیری تئاتر سایه منجر شد .
امروزه تئاتر سایه در خاور دور هم به شکل سنتی و هم در قالب‌های مدرن اجرا می‌شود. در حالی که برخی گروه‌ها همچنان از روش‌های قدیمی استفاده می‌کنند، دیگران با تلفیق تکنولوژی‌های جدید مانند پروژکتورهای دیجیتال و انیمیشن، این هنر را به مخاطبان جهانی معرفی کرده‌اند. برای مثال، نمایش «دگرگونی» (The Transformation) با ترکیب تئاتر سایه و رقص معاصر، رویکردی نوین به این هنر ارائه داده است . این تنوع در اجراها نشان‌دهنده پویایی و انعطاف‌پذیری تئاتر سایه به‌عنوان یک هنر زنده و تأثیرگذار است.
