الفِ قامت دوست، نوشتهی منصورآذرنوش، مجموعه داستانی سیاسی_آرمانی است که توسط نشر ژرف در سال ۱۴۰۳ منتشرشد. کتاب ۸ داستان بههمپیوسته دارد و بیانگر ماجرای آدمهایی است که عموماً دانشجو یا کارگر هستند، و نمایندهی جامعهی روشنفکری و کارگریاند.آنها وارد مبارزات چریکی میشوند: گاه تا پایان میمانند و تا پای مرگ پیش میروند و گاه در میانهی راه میبُرند و خسته از دشواریهایِ مسیر، کنار راه، بر زمین مینشینند؛ اما در هر دستهای که باشند، دورهی زندگی تشکیلاتیای که از سر گذراندهاند، بر تمام زندگیِ خود و نزدیکانشان سایه افکنده است.
کتاب توصیف وضعیت روحی و زندگی، و دنیای ذهنی، و احساسات، عواطف، عشقها، دردها، رنجها، شکستها و بقیهی زوایایِ زندگی شخصیتهای پرشمار داستان است و مقطع زمانیِ مشخصی ندارد؛ اما دربرگیرنده مبارزات چریکی قبل از انقلاب است و میتواند هر برههی زمانی را شامل شود. نامها معنادارند و زمان داستان سیال است.
اولین داستان در زندان و با حضور بازجو، آغاز میشود و با جریان سیال ذهن به خانه، دانشگاه، خیابان و جلسات حزبی نقب میزند.
آدمهای این کتاب همگی تنها هستند. مردان هر چند عاشقپیشهاند، اما درگیر مبارزه و آرمانهای تشکیلاتیاند و زنان دوشادوش مردان میجنگند و هزینه میدهند؛ اما رسم عاشقی را تا پایان از یاد نمیبرند. هرچند که آغاز عشق در بیشتر داستانها، تشکیلاتی است اما، نویسنده با روایتهای دقیق از احساسات آدمها در قالب راوی کل و گاهی از زبان شخصیتها، عمق عواطف و خلجانها و اضطرابهای عاشقانهشان را روایت میکند.
کتاب هشت بخش دارد: ۱) “اسفندیار”، دانشجوی مبارز و شاعر، با مریم ازدواج میکند، اما خانوادهی ثروتمند مریم مخالف این ازدواج هستند. ۲) “جلال”، پسر شجاع یوسف، اعدام میشود. ۳) “جزیره”، اسفندیار و استاد محمود مزرعهای ایجاد میکنند. ۴) “مریم”، عاشق اسفندیار، پس از زندانی شدن او طلاق میگیرد و به خارج میرود. ۵) “اینطرف و آنطرف”، خاطرات زندان را روایت میکند. ۶) “مریم… مریم”، روایت عشق اسفندیار در زندان است. ۷) “آنطرف”، آزادی اسفندیار و دنیای بیرون را توصیف میکند. ۸) “جادههای بیانتها”، پایان داستان است و یوسف را در مسیر بازگشت به خانه و مواجهه با خاطراتش نشان میدهد.
زبان کتاب ساده و روان است و بهخوبی پیداست که نویسنده تنها قصد روایتِ داستان خود را دارد و در بندِ آفرینش یک اثر ادبی نیست. با آنکه او در توصیفِ وقایع و شخصیتها و عواطف آنها، گاه بسیار موفق عمل کرده است؛ اما کتاب بیشتر به مشقِ داستاننویس بااستعدادی میمانَد، که در آینده از او بیشتر خواهیم شنید.