مولانا سیف‌الدین ابومحامد محمد فرغانی، شاعر و عارف ایرانی قرن هفتم و هشتم هجری، اهل فرغانه در ماوراءالنهر بود. او در دوران حکومت ایلخانان و مغولان در آسیای صغیر زندگی می‌کرد و در سن حدود هشتاد سالگی در سال ۷۴۹ هجری قمری در یکی از خانقاه‌های آقسرا درگذشت. اشعار فرغانی اغلب بیانگر نقدهای صریح و جدی نسبت به نقیصه‌های اجتماعی و فساد طبقات حاکم بود، بدون آن‌که از هزل و مطایبه استفاده کند. یکی از معروف‌ترین اشعار او، قصیده‌ای است که خطاب به سپاهیان مغول سروده و در آن به ناپایداری قدرت و ثروت آن‌ها اشاره کرده است که با اجرای بهروز رضوی، گوینده سرشناس می‌شنوید:
هم مرگ بر جهان شما نیز بگذرد
هم رونق زمان شما نیز بگذرد
وین بوم محنت از پی آن تا کند خراب
بر دولت‌آشیان شما نیز بگذرد
باد خزان نکبت ایام ناگهان
بر باغ و بوستان شما نیز بگذرد
آب اجل که هست گلوگیر خاص و عام
بر حلق و بر دهان شما نیز بگذرد
ای تیغتان چو نیزه برای ستم دراز
این تیزی سنان شما نیز بگذرد
چون داد عادلان به جهان در بقا نکرد
بیداد ظالمان شما نیز بگذرد
در مملکت چو غرش شیران گذشت و رفت
این عوعو سگان شما نیز بگذرد
آن کس که اسب داشت غبارش فرو نشست
گرد سم خران شما نیز بگذرد
بادی که در زمانه بسی شمع‌ها بِکُشت
هم بر چراغدان شما نیز بگذرد
زین کاروانسرای بسی کاروان گذشت
ناچار کاروان شما نیز بگذرد
ای مفتخر به طالع مسعود خویشتن
تأثیر اختران شما نیز بگذرد
این نوبت از کسان به شما ناکسان رسید
نوبت ز ناکسان شما نیز بگذرد
بیش از دو روز بود از آن دگر کسان
بعد از دو روز از آن شما نیز بگذرد
بر تیر جورتان ز تحمل سپر کنیم
تا سختی کمان شما نیز بگذرد
در باغ دولت دگران بود مدتی
این گل ز گلستان شما نیز بگذرد
آبی‌ست ایستاده درین خانه مال و جاه
این آب ناروان شما نیز بگذرد
ای تو رمه سپرده به چوپان گرگ‌طبع
این گرگی شبان شما نیز بگذرد
پیل فنا که شاه بقا مات حکم اوست
هم بر پیادگان شما نیز بگذرد
ای دوستان خواهم که به نیکی دعای سیف
یک روز بر زبان شما نیز بگذرد
فرغانی در قالب‌های مختلفی مانند قصیده، قطعه، رباعی و غزل شعر سروده و بیش از ۱۲ هزار بیت از او به جا مانده است. او در قصیده‌هایش از ردیف‌های دشوار استفاده می‌کرد و گاه واژه‌ها و ترکیبات محلی را در شعرش به کار می‌برد. سبک شعری او تحت تأثیر سبک خراسانی قرن ششم بود و به همین دلیل به سرزمین فرغانه و سمرقند منتسب می‌شد. کلام او ساده و روان بود و کمتر از واژه‌های عربی استفاده می‌کرد، هرچند گاه ترکیب‌های عربی و فارسی را در هم می‌آمیخت.
