میرشمسالدین ادیب سلطانی، فیلسوف، زبانشناس، نقاش، ریاضیدان، نویسنده و مترجم متون مهم ادبی و فلسفی صبح پنجشنبه ۲۰ مهر در بیمارستان ایرانمهر تهران درگذشت.
از میرشمسالدین ادیب سلطانی تالیفات متعددی به زبان فارسی و انگلیسی به جای مانده است. او مشهور بود به استفاده گسترده از واژگان فارسی و بهره جستن از پارسی باستان، پارسی اوستایی و پارسی میانه.
از مهمترین آثار میرشمسالدین ادیب سلطانی در عرصه ترجمه میتوان به «سنجش خرد ناب» امانوئل کانت، «منطق ارسطو»، «جستارهای فلسفی» برتراند راسل، «سوگنمایش هملت» اثر ویلیام شکسپیر و همچنین «رساله منطقی- فلسفی» ویتگنشتاین اشاره کرد.
ادیبسلطانی معتقد بود هرچند زبان فارسی، همراه با واژههای فارسی عربیتبار، برای فلسفه بسیار غنی است، با این حال این زبان در تبیین مفاهیم فلسفههای جدید غربی متعلق به دوران پس از رنسانس از غنای کافی برخوردار نیست. به نظر او برای غلبه بر این کمبود، باید اثرهای عمده فلسفهی اروپایی پس از رنسانس به زبان فارسی ترجمه شوند، و در جریان این ترجمهها گاهبگاه باید واژههای نوینی یافته یا ساخته شوند.
و با اینحال ادیبسلطانی در پی سرهنویسی به قصد مقابله با نفوذ زبان عربی در زبان فارسی نبود. او مینویسد:
«ما زبان فارسی را از توانمدی والای فلسفی برخوردار میبینیم. اما البته، اثبات شیء نفی ما عدا نمیکند….علاقه و احترام ما به زبان فارسی ناشی از احساس ناموافق نسبت به زبان عربی نیست، بلکه بعکس همراه است با، و بعضاً ناشی از احساس و متاثر است از، علاقه و احترام ما به همه زبانها، از جمله به زبان عربی. بدینسان وضع یا نهش بنیادین ما متفاوت است با وضع و نهش بنیادین برخی فارسیگرایان دیگر.»
(سنجش خرد ناب، نسخه ۱۳۹۰، LXXVIII).
او در فراز دیگری از همبن مقدمه مینویسد:
«هرچند ما مطرح شدن استدلالهای خالص، چونان اصلهای تنظیم کننده، را از جانب صاحبنگران برای پیشبردِ زبان فارسی سخت سودمند میدانیم، ولی خود بر آنایم که دستکم در زبان، محلی برای منزه طلبی [Purismus=] و راسیسم یا نژادپرستی [Rassismus=] و تعصب [Fanataismus; schwarmerei] موجود نباید باشد. هر زبانی برای وظیفهای که در برابر خود دارد، رسا است، و بدینسان همهی زبانها همارز و هم ترازند و هیچگونه برتری و فروتری در کار نیست، و چنین داوریها هرچند با صداقت صورت گیرند، ممکن است نتوانند در بربر حقیقتهای سرد برونذهنی پایدار بمانند.»
(سنجش خرد ناب، XCVI).