نشر باران به تارگی مجموعه‌ای از جستارها به قلم اسد سیف را با عنوان «نازایی ادبیات در دوران گسست» منتشر کرده است. نویسنده در این کتاب با توجه ویژه به آثار احمد محمود و هوشنگ گلشیری تلاش کرده است برخی از تأثیرات نظام جمهوری اسلامی ایران بر ادبیات داستانی معاصر را آشکار کند.
اسد سیف در مقدمه این کتاب یادآوری می‌کند که به سبب آنکه تأثیرات نظام جمهوری اسلامی ایران بر ادبیات داستانی بسیار گسترده بوده است، ناگزیر در بررسی موجود خود را به آثار دو نویسنده محدود کرده. سیف می‌نویسد:
«آن‌جا که گسست در ادبیات رخ می‌دهد، نقد ادبی نیز گام به بیراهه می‌گذارد. نقدِ مغشوش به اغتشاش در تولیدات ادبی دامن می‌زند.»
در فصل نخست، سیف به سرگذشت رمان در ایران، سیر فکری رمان در ایران، نگاهی کوتاه به سانسور در ایران امروز،گسست‌های ادبی و نقش آن در روند تکامل ادبیات داستانی، داستان و انتظار از آن می‌پردازد.
فصل بعدی به احمد محمود اختصاص دارد: رنج نسل‌ها، احمد محمود؛ از همسایه‌ها تا درخت انجیر معابد، دیدار؛ داستان پایان یک نسل، احمد محمود و گسست نسل‌ها، آدم زنده، درخت انجیر معابد؛ نمونه‌ای از یک گسست، بلورخانم؛ شخصیتی که کشته شد.
در فصل سوم سیف برخی از آثار هوشنگ گلشیری را از منظر گسست بررسی می‌کند: هوشنگ گلشیری؛ از فتحنامه مغان تا جن‌نامه، فتحنامه مغان؛ داستان انقلاب، آینه‌های دردار؛ داستان مردمانی که قربانی می‌شوند، شاه سیاهپوشان گلشیری، جادو و جادوگری و خرافه، جن‌نامه؛ پیروزی خرافه بر علم.
در این فصل، سیف زیر عنوان هوشنگ گلشیری و فرهنگ حذف، می‌نویسد:
«هوشنگ گلشیری داستان‌نویس برجسته‌ای است، به ویژه در نوشتن داستان‌های کوتاه. این نویسنده ارزشمند اما اقتدارطلبی است بزرگ و نمونه در فرهنگ ما. هیچ نویسنده‌ای همچون گلشیری از ابزار حذف استفاده نکرده است.»
اسد سیف در ادامه می‌نویسد:
«گلشیری برای اثبات من خویش به عنوان “بزرگ‌ترین نویسنده ایران” از هیچ پرونده‌سازی گریزان نیست. هر رمانی که منتشر شود و با استقبال روبرو گردد، پنداری تکه ابری خواهد بود که بر بزرگی ارزش آثارش سایه می‌اندازد. پس علیه آن می‌نویسد و این نوشتن را هیچ شباهتی با نقد نیست.»
اسد سیف سپس برای اثبات این ادعا از یکی از مهم‌ترین مقالات هوشنگ گلشیری مثال می‌آورد: «چه کسی شاعر را کشته است» که نخستین بار در نشریه اندیشه آزاد (به سردبیری مرتضی ثقفیان) منتشر شد و از قضا مشروط به اجازه خانواده گلشیری به زودی در نشریه ادبی بانگ هم منتشر می‌شود.
در این مقاله هوشنگ گلشیری تلاش می‌کند با صراحت و با صداقت آسیب‌های رمان‌های مطرح در سال‌های دهه ۱۳۶۰ را از منظر زیباشناسی داستان نشان دهد. یک مقاله کاملا مستقل و مرجع در نقد رویکردهای عام پسندانه در داستان نویسی ایران.
بیشتر بخوانید:
