جنجال کاریکاتور لمان در ترکیه: هنر در میانه‌ی ایمان و آزادی

انتشار کاریکاتوری در شماره ۲۶ ژوئن ۲۰۲۵ مجله طنز لمان در ترکیه، که پیامبران اسلام و یهودیت را در حال دست دادن بر فراز شهری بمباران‌شده نشان می‌داد، موجی از خشم عمومی و واکنش‌های شدید را به دنبال داشت. این تصویر سیاه‌وسفید، که در فضای مجازی منتشر شد، دو پیامبر را در حال معرفی خود به یکدیگر به تصویر کشیده بود: «سلام علیکم، من محمد هستم» و پاسخ «علیکم السلام، من موسی هستم». این کاریکاتور به‌سرعت به اعتراضات، درگیری‌های خیابانی و اقدامات قضایی منجر شد. دادستانی کل استانبول تحقیقات کیفری را بر اساس ماده‌ای از قانون کیفری ترکیه که «تحقیر ارزش‌های مذهبی» را جرم می‌داند، آغاز کرد و چهار نفر از جمله طراح کاریکاتور، سردبیر و گرافیست مجله بازداشت شدند. پلیس دفاتر لمان در خیابان استقلال را تحت کنترل گرفت و احکام بازداشت برای دیگر مدیران مجله صادر شد.

معترضان خشمگین، که این تصویر را توهین به باورهای اسلامی می‌دانستند، به باری در مرکز استانبول که محل حضور کارکنان لمان بود، حمله کردند. این اقدام به درگیری‌هایی با پلیس منجر شد که با مشارکت ۲۵۰ تا ۳۰۰ نفر به خشونت کشیده شد. مقامات ترکیه، از جمله وزیر کشور علی یرلیکایا و مشاور رئیس‌جمهور فخرالدین آلتون، این کاریکاتور را تحریک‌آمیز و مخل «امنیت اجتماعی» خواندند و وعده پیگرد قانونی متخلفان را دادند.

مجله لمان و سردبیر آن، تونجای آکگون، اتهامات را رد کردند و ادعا کردند که تصویر به‌طور عمدی اشتباه تفسیر شده و کاریکاتور پیامبر محمد نیست. آکگون اقدامات قضایی را «تکان‌دهنده اما قابل پیش‌بینی» توصیف کرد. این جنجال بار دیگر شکاف عمیق میان سکولاریسم و هویت اسلامی در ترکیه را برجسته کرد. لمان، که پیش‌تر نیز به دلیل کاریکاتورهای جنجالی مانند کودتای ۲۰۱۶ مورد انتقاد قرار گرفته بود، در این مورد مدعی شد که هدفش تحریک گفت‌وگو بوده، نه توهین. با این حال، واکنش تند مقامات و معترضان نشان‌دهنده حساسیت بالای جامعه ترکیه به بازنمایی‌های مذهبی است، که ریشه در تقابل تاریخی سکولاریسم آتاتورکی و اسلامگرایی دارد و بار دیگر پرسش‌هایی درباره مرزهای آزادی بیان و مسئولیت هنر در برابر حساسیت‌های فرهنگی را مطرح کرد.‌

بایگانی

بانگ

«بانگ» یک رسانه ادبی و کاملاً خودبنیاد است که در خارج از ایران و به دور از سانسور و خودسانسوری بر مبنای تجربه‌ها و امکانات مشترک شخصی شکل گرفته است.

شبکه های اجتماعی