تریو تهران، نوشته رضیه انصاری در نشر مهری

به تازگی نشر مهری در لندن نسخه بدون سانسور «تریو تهران» نوشته رضیه انصاری را منتشر کرده است. اسفندیار کوشه در معرفی این کتاب می‌نویسد: تریو تهران یک سه‌گانه‌ی زنانه در شرح پریشانی یک زن است که در سه مقطع تاریخی تکثیر می‌شود و در وجود سه زن نمود پیدا می‌کند. این زنان، عالیه، منیژه و سالومه در جهان داستان رضیه انصاری در رخ‌دادهایی تاریخی و اجتماعی و سیاسی، در گستره شهریور ۱۳۲۰ تا اعتراضات ۱۳۸۸ مردشان را از دست داده‌اند.

یک رمان تاریخی، یا یک اثر درونگرا با تم اجتماعی که از تجربه شخصی نویسنده هم بی‌بهره نمانده است؟ رضیه انصاری در گفت‌وگو با بانگ می‌گوید:

تریو تهران، نوشته رضیه انصاری، نشر مهری، لندن، نسخه بدون سانسور

«این رمان، با نگاهی به تاریخ تکرارشونده‌ی سرنوشت زن ایرانی، تجربیات شخصی ‌و ‌زیسته‌، و شنیده‌ها‌ و دیده‌های مولف را به روایاتی تاریخی-اجتماعی از دوران معاصر گره می‌زند تا بر مشکلات ریشه‌دار زنان در جامعه مردسالار و سنتی از گذشته تا امروز تاکید کند؛ مشکلاتی که همواره از انرژی و تمرکز زنان در زندگی کاسته و با فراخواندن آنان به شرکت در نبردی فرسایشی برای اثبات هویت و حقوق اولیه‌، راه بالندگی و پیشرفت و شکوفایی را از آنان دریغ کرده است. جنگ و حکومت‌نظامی و فعالیت‌های آرمانخواهانه در فصل عالیه، نظام سطحی و فاقد عدالت اجتماعی یا آموزش‌وپرورش و خردگرایی در فصل منیژه، و مناسبات پر تنش در سیاست داخلی و خارجی، فرهنگ و اجتماع در فصل سالومه، انگیزه و بهانه‌ی روایت قصه‌ی این زنان شده است.» 

کوشه در «شرح عصیان یک زن» می‌نویسد رضیه انصاری بر سرنوشت سه زن در سه دوره تاریخی متمرکز مانده با این هدف که زمینه‌های عصیان آنها را آماده کند:

«عصیانی که زن را از چارچوب خانه بیرون می‌آورد تا وارد میدان مبارزه با بی‌عدالتی‌ها و محدودیت‌ها شود. حالا زن داستان به بینشی از اجتماع پیرامونش دست یافته که برای او یک دست‌آورد به حساب می‌آید چون زنان پیش از او عالیه و منیژه محکوم به پیروی از اوضاع و احوالی بودند که جامعه بر آن‌ها تحمیل کرده. حالا اما جرات بیرون آمدن از پیله و پوست‌اندازی را یافته‌اند و می‌توانند حتا صاحت سویه‌ی فکری متفاوت با جامعه‌ی مردسالار باشند.»

منتقد یادآوری می‌کند که بخش عمده‌ای از روایت هر سه داستان در یک خانه‌ی قدیمی رخ می‌دهد مثل صحنه‌ی مشابه در یک نمایش‌نامه یا لوکیشن ثابت یک فیلم. آدم‌ها عوض می‌شوند اما خانه همان‌گونه ‌است که بوده و هست. گویی نویسنده علاوه بر تاکید روی تهران که در نام کتاب آمده، بر خانه به مثابه خاک، زادگاه، جایی برای آرامش و آسودن و سرانجام قرار گرفتن تاکید می‌کند.

علاوه بر این کوشه معتقد است که نویسنده در تغییر زاویه دید موفق عمل کرده است. او می‌نویسد:

«تغییر منظر زاویه‌ی دید در این داستان بسیار هوشمندانه رخ داده ‌است. وقتی که زن تصمیم می‌گیرد خودش باشد و به خودش هم فکر کند. این‌که قرار نیست وقتی دیگران به خودشان فکر می‌کنند او فداکاری کند. برای همین است که داستان با پایانی باز تمام می‌شود. تا مخاطب تصمیم بگیرد آن را تمام کند.»

نخستین رمان رضیه انصاری «شبیه عطری در نسیم» (نشر آگه، تهران ۱۳۸۹) برندهٔ دوازدهمین دوره جایزه مهرگان ادب برای بهترین رمان سال‌های ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹، و کاندیدای یازدهمین دوره جایزه بنیاد هوشنگ گلشیری شد. این اثر که به صورت کتاب الکترونیکی و همچنین کتاب صوتی با صدای هنگامه سنجر منتشر شده، به فهرست مهرگان طلایی نیز راه‌یافته ‌است. علاوه بر «تریو تهران»، «زنی با سنجاق مرواری‌نشان» نیز از او در سال ۱۳۹۵ در نشر چشمه منتشر شده است.  نسخه الکترونیکی و کتاب صوتی این اثر با صدای جمشید گرگین در اختیار علاقمندان به ادبیات داستانی قرار گرفته است. پیش از این داستان «آینه‌های مشبک» از رضیه انصاری در نشریه ادبی بانگ منتشر شده است.

بیشتر بخوانید:

بانگ

«بانگ» یک رسانه ادبی و کاملاً خودبنیاد است که در خارج از ایران و به دور از سانسور و خودسانسوری بر مبنای تجربه‌ها و امکانات مشترک شخصی شکل گرفته است.

شبکه های اجتماعی