چه خبر؟

چه خبر؟

مارتن بیسهوفل: «موتورسواری روی دریا» به ترجمه فروغ تمیمی

این داستان تنهایی و جست‌وجوی معنا در زندگی ایزاک را روایت می‌کند؛ انسانی سرگردان میان رؤیا و واقعیت که نه به خشکی تعلق دارد و نه به دریا. ظهور موتورسواری اسرارآمیز که روی آب حرکت می‌کند، نمادی از امید و امکان گذر از محدودیت‌هاست، اما پایان داستان با بازگشت ایزاک به تنهایی و تقلای بی‌ثمرش (تلاش برای پرواز مانند پرنده) نشان می‌دهد که گریز از شرایط موجود نه با معجزه، که با پذیرش خود و واقعیت ممکن است.

ادامه مطلب »
از دست ندهید

علی رحمانی قناویزباف: درآمدی بر نسبتِ فرم شهر و فرم داستان در «ماه تا چاه» از حسین آتش‌پرور

مقاله علی رحمانی با تکیه بر نظریهٔ هانری لوفور استدلال می‌کند که در شهری مانند مشهد که توسعهٔ آن تحت سلطهٔ استبداد دینی، تکنوکراسی ویران‌گر، و فراموشی عمدی تاریخ پیش رفته، ادبیات تنها با شکستن فرم‌های متعارف می‌تواند صدای مقاومت باشد. «ماه تا چاه» نوشته حسین آتش پرور، یکی از مهم‌ترین رمان‌های معاصر فارسی از یک سو با تمثیل‌های ابزورد (اعدام میدان‌ها، روزنامهٔ سمی، مشاور املاکی که می‌خواهد نویسنده شود!) منطق حاکم بر این تخریب را افشا می‌کند، و از سوی دیگر با تلفیق مرثیه و هجو، هم سوگواری برای ازدست‌رفته‌ها را روایت می‌کند و هم ناامیدی از بازسازی آن‌ها را.

ادامه مطلب »
ادبیات غرب

محمدرفیع محمودیان: «فهم فهم‌ناپذیری»، تمثیل‌های کافکا

نویسنده معتقد است کافکا، با آگاهی از ناتوانی فهم در درک کامل جهان و حتی خودش، از تمثیل به‌عنوان شکلی از نگارش استفاده می‌کند که هم فهم‌پذیری را نوید می‌دهد و هم فهم‌ناپذیری را متبلور می‌سازد. تمثیل‌های کافکا، مانند «جلوی قانون» و «آمدن مسیحا»، با ایجاز و پیچیدگی، تناقض‌ها و گسست‌های جهان را بازنمایی می‌کنند و شکست فهم را نه به‌عنوان ناتوانی، بلکه به‌صورت شکوهمندی بلندپروازانه نشان می‌دهند. تمثیل‌های کافکا، با درهم‌تنیدن داستان و تأمل فلسفی، رازوارگی و فهم‌ناپذیری ذاتی واقعیت را آشکار می‌کنند، در حالی که خواننده را به جست‌وجوی معنا در این فهم‌ناپذیری دعوت می‌کنند.

ادامه مطلب »
چه خبر؟

گویه‌های بانگ- گویه هفدهم: «برای زندگی‌های ستانده در طلوع» از محمد جوانمرد

هایدگر مرگ را «امکانِ محض» می‌داند که هستیِ انسان را معنا می‌بخشد، اما در این شعر، مرگ نه به مثابهٔ امری معنابخش، بلکه به شکل فقدانِ حتی امکانِ سوگواری ظاهر می‌شود. این همان «پوچی» کامویی است: جهانی که نه پاسخ می‌دهد، نه آیینی برای تسکین باقی می‌گذارد. کامو در «افسانهٔ سیزیف» بر بی‌پاسخی جهان تأکید می‌کند، و این شعر با تصویر «بی‌جنازه‌بودن»، همان «شورش» در برابر پوچی را نشان می‌دهد: شورشی که نه با مراسمِ سنتی، بلکه با «مشقِ مرگ» و لالاییِ شکسته بیان می‌شود.

ادامه مطلب »
از ما

حسن حسام: آهو در بند

در این داستان، راوی با وجود تلاش برای توجیه اعمالش، ناخواسته حافظهٔ آسیب‌دیدهٔ قربانی («چشمان آهو») را زنده نگه می‌دارد که برای جلوگیری از تحریف تاریخ حافظهٔ اخلاقی را می‌طلبد تا از تحریف تاریخ جلوگیری کند. تناقض در روایت راوی (بین خشونت و پشیمانیِ پنهان) بازتابی از کشمکش بین فراموشیِ بخشایش‌گر و یادآوریِ عدالت‌خواهانه است. یک داستان به یادماندنی در زمینه «عدالت انتقالی».

ادامه مطلب »
از ما

میزگرد – روایتی از سرکوب، آگاهی و رهایی زنان

باهار مومنی – داستان «کاغذ دیواری زرد» اثر شارلوت پرکینز گیلمن، فراتر از یک روایت شخصی، نمادی از مبارزه زنان با ساختارهای سرکوب‌گر خانواده، پزشکی مردسالار و جامعه‌ی عصر ویکتوریاست. این میزگرد با بررسی ابعاد روان‌شناختی، جنسیتی و سبکی داستان، نشان می‌دهد چگونه گیلمن با استفاده از نمادپردازی‌ها و روایت اول‌شخص آشفته، فرآیند فروپاشی روانی زنی را تصویر می‌کند که میل به نوشتن  به‌مثابه ابزار آزادی و عاملیت در او سرکوب شده است.

ادامه مطلب »
ادبیات غرب

ریچارد رایت: «مردی که تقریباً یک مرد بود»، به ترجمه نادر افراسیابی 

داستان «مردی که تقریباً یک مرد بود» به موضوعاتی مانند هویت، قدرت، نژادپرستی و خشونت می‌پردازد. دیو ساندرز نمادی از جوانانی است که در جامعه‌ای ناعادلانه به دنبال اثبات خود هستند، اما راه‌حل‌های آن‌ها اغلب ناپخته و خطرناک است. ریچارد رایت از طریق این داستان، خواننده را به تفکر درباره پیامدهای نژادپرستی و فشارهای اجتماعی وادار می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه این فشارها می‌توانند زندگی افراد را تحت تأثیر قرار دهند. این داستان نه‌تنها یک اثر ادبی قدرتمند، بلکه بازتابی از واقعیت‌های اجتماعی زمان خود است.

ادامه مطلب »
از دست ندهید

ابوالفضل حسینی: منظومه‌ی ساتور

شاعر در این شعر با زبانی تمثیلی و پرتصویر، قصاب را به‌عنوان نمادی از سلاخان تاریخ و قدرت‌های خون‌ریز به تصویر می‌کشد که با مهارت و بی‌رحمی، قربانیان را تکه‌تکه می‌کنند. شعر از طریق ساتور «نُه مرگ» و روایت بابک خرمدین، به چرخه‌ی خشونت و سرکوب در تاریخ اشاره داردو قصاب، نماینده‌ی سیستمی است که با ظاهری معمولی، جنایات بزرگی را عادی‌سازی می‌کند.

ادامه مطلب »
از ما

حسین آتش‌پرور: «شکل، ساخت و سازه‌های داستان در ترانه‌های خیام» – شعر چگونه به داستان نزدیک می‌شود؟

این مقاله به بررسی هویت چندبُعدی خیام می‌پردازد و نشان می‌دهد که شهرت امروزی او به عنوان شاعر، با جایگاه تاریخی‌اش در دوران حیاتش متفاوت است. نویسنده با تحلیل ساختاری رباعیات خیام، به ویژه شعر معروف «در کارگاه کوزه‌گری»، استدلال می‌کند که این اشعار از عناصر داستانی مدرن مانند پیرنگ، زاویه دید، ایجاز و تصویرسازی بهره می‌برند و ساختار دورانی آن‌ها متأثر از دانش نجومی خیام و چرخه‌های طبیعی است. مقاله نتیجه می‌گیرد که رباعیات خیام احتمالاً پس از مشارکت او در محاسبات تقویم جلالی سروده شده‌اند و ترکیبی از نبوغ علمی و ادبی او هستند.

ادامه مطلب »
از ما

جواد اسحاقیان: خوانش رمان «موری» نوشته‌ی مهدی خطیبی با رویکرد فرا-داستان پسامدرن

“موری” مهدی خطیبی، رمانی کوتاه اما پر از پیچیدگی‌های پسامدرن، خواننده را به سفری در دنیای داستان و واقعیت دعوت می‌کند. این رمان با تلفیق شعر و نثر، استفاده از زبان عامیانه و محلی، و تأثیرپذیری از آثار ادبی و سینمایی، تجربه‌ای منحصربه‌فرد از خواندن را ارائه می‌دهد. چگونه خطیبی با استفاده از تکنیک‌های پسامدرن، به بازآفرینی واقعیت می‌پردازد؟ این پرسشی است که مقاله حاضر به آن پاسخ می‌دهد.

ادامه مطلب »
از ما

بهروز شیدا: «در سایه‌ی گناهِ همه‌گانی»-  گذری از جهانِ رمان‌های سوء‌‌‌ قصد به ذات همایونی‌، نوشته‌ی‌ محمدرضا جولایی و تالار آینه‌، نوشته‌ی‌ امیرحسن چهل‌تن

این جستار به بررسی دو رمان «سوء‌قصد به ذات همایونی» (محمدرضا جولایی) و «تالار آینه» (امیرحسن چهل‌تن) می‌پردازد که هر دو در بستر تاریخی اواخر قاجار روایت می‌شوند. مقاله با تفکیک «رمان تاریخی» (تمرکز بر شخصیت‌ها و وقایع واقعی) و «رمان زمان» (بازیگران گمنام در ظرف تاریخی)، نشان می‌دهد این دو اثر با نگاهی انتقادی، روایت‌های رسمی تاریخ را به چالش می‌کشند: «سوء‌قصد…» با افشای انگیزه‌های پنهان کنشگران تاریخی، اخلاقیات آرمانی را افسانه می‌خواند، و «تالار آینه» با محوریت عشق زمینی و زندگی‌های حاشیه‌ای، تناقض میان آرمان‌های سیاسی و واقعیت‌های انسانی را برملا می‌کند. هر دو اثر، متن تاریخ را نه روایتی حق‌محور، بلکه محصول تصادف، قدرت‌طلبی و رنج‌های نادیده‌گرفته‌شده می‌دانند.

ادامه مطلب »
از ما

داریوش کریمی: هنر و تبعید و افسردگی، کوکتل خطرناک

داریوش کریمی در این مقاله به بررسی رابطهٔ پیچیده بین هنر، تبعید و افسردگی می‌پردازد و با استناد به تحقیقات دانشگاه گلداسمیت لندن، نشان می‌دهد که هنرمندان، به‌ویژه موسیقیدانان، به دلیل فشارهای ناشی از انتظارات هنری و سبک زندگی پرتنش، بیشتر در معرض خطر خودکشی قرار دارند. نویسنده با اشاره به نمونه‌هایی مانند اوسیپ ماندلشتام، صادق هدایت و ابراهیم نبوی، تأثیر ویرانگر تبعید را بر روان هنرمندان تحلیل می‌کند و توضیح می‌دهد که دوری از زادوبوم و ناتوانی در برقراری ارتباط معنادار با محیط جدید، می‌تواند به انزوا و افسردگی بینجامد.

ادامه مطلب »
از ما

مهدی گنجوی: پرونده داستانی و تحلیل عکس خواجه رحیم و مرغابی

این گفت‌وگوی داستانی، با بازیگوشی هوشمندانه‌ای مرزهای خلاقیت انسان و ماشین را محک می‌زند. نویسنده با دست‌کاری مداوم دستورات (از طنز قاجاری تا کافکایی و هدایت‌وار)، نه‌تنها توانایی چت‌جی‌پی‌تی در تقلید سبک‌ها را عیان می‌کند، بلکه تناقض ذاتی‌اش را هم برملا می‌سازد: هوش مصنوعی می‌تواند «صدای» هدایت را جعل کند، اما هرگز «خونریزی قلم» او را ندارد.

ادامه مطلب »
ادبیات غرب

 جان چیور: «رادیوی عظیم» به ترجمه میترا داوودی

چیور با مهارت فراوان، از طریق روایتی ظریف و چندلایه، خواننده را به درون دنیای شخصیت‌هایش می‌کشاند و او را با سوالات عمیقی درباره هویت، حریم خصوصی و ماهیت واقعی خوشبختی مواجه می‌کند. این داستان نه تنها یک اثر ادبی قدرتمند، بلکه یک بررسی روان‌شناختی دقیق از زندگی انسان‌ها در جامعه مدرن است.

ادامه مطلب »
از ما

شیرین عزیزی مقدم: سفری به تاریکی‌های ذهن در رمان «درخشش چشمان کف دستم»

  رمان «درخشش چشمان کفِ دستم» نوشته‌ مهدی رئیس‌المحدثین با نثری شاعرانه و پر از استعاره، پوچی، نفرت و انزوای ناشی از شکاف بین نسل در یک خانواده آزارکام را به تصویر می‌کشد و با مشارکت دادن خواننده در بازسازی وقایع، به عمق زخم‌های روحی و جدال با گذشته‌ راوی آزاردیده و زخم‌خورده داستان نفوذ می‌کند.

ادامه مطلب »
از ما

پژمان برخورداری: «نوشتار زنانه، قلمروزدایی و بازتوزیع امر محسوس» –  خوانشی بر شعر «این پنجره به کل جهان مشکوک است» اثر زینب اطهری

  مقاله پیش رو به واکاوی کتاب شعر «این پنجره به کل جهان مشکوک است» از سروده های زینب اطهری می‌پردازد. این بررسی نشان می‌دهد چگونه شاعر با برجسته‌سازی امر نشانه‌ای زنانه، گسست از ساختارهای سلسله مراتبی و دوگانه‌انگار را در ساحت زبان و نوشتار تجربه می‌کند.  این پژوهش نشان می‌دهد که چگونه این اشعار با ایجاد شکاف در نظم عرفی و بازپیکربندی تجربه‌ی جهان، به سوی گشودگی و تکثر در «بودن» گام برمی‌دارند.

ادامه مطلب »
ژوان ناهید - پوستر: ساعد
از ما

ادبیات مهاجرت – ژوان ناهید: بانویی با قاقُم

این داستان به شکلی هنرمندانه تجربه تلخ مهاجرت را از منظر یک زن مهاجر لهستانی روایت می‌کند. اولگا با از دست دادن هویت اصلی خود در سرزمین جدید مواجه است – از دست دادن زبان مادری، از دست دادن فرزند، و حتی از دست دادن شوهرش که او را در سرزمین غریب رها کرده است.

ادامه مطلب »
ادبیات غرب

آلیس واکر: «استفاده روزمره» به ترجمه میترا داوودی

در این داستان، تضاد بین سنت و مدرنیته را می‌توان به عنوان نمادی از تقابل بین فرهنگ بومی آفریقایی-آمریکایی و فرهنگ مسلط سفیدپوستان آمریکایی دید. دی (وانگرو) با تغییر نام خود و تلاش برای فاصله گرفتن از ریشه‌های خود، سعی می‌کند هویت جدیدی برای خودش بسازد که با معیارهای مدرن و غربی هماهنگ باشد، در حالی که مامان و مگی به سنت‌ها و میراث خانوادگی وفادار هستند. این تقابل نشان‌دهنده‌ی تنش بین هویت فردی و هویت جمعی است.

ادامه مطلب »
از ما

سهیل مرادی: جهان‌های فرسوده، ذهن‌های بیدار

مجموعه داستان «کتاب زمینی» اثر سعید بردستانی اثری‌ست کم‌حجم اما چندلایه که در آن روایت‌هایی از انسان‌های به‌ظاهر معمولی، اما در باطن پیچیده، در جنوب ایران بازتاب می‌یابد. مرکز ثقل مجموعه، مسئله‌ «فروپاشی شخصیت در مواجهه با ساختارهای نمادین و تکرارهای بی‌فرجام» است.

ادامه مطلب »
از ما

وریا مظهر: شعر «بی‌معنا» یا «نامعنا»؟

بین ذهن و زبان کدامشان نسبت به دیگری پیش‌تر راه می‌برد؟ به عقیده‌ی من زبان نقش راهبر ایفا می‌کند که در شعر، ذهن، به خودی خود غیرفعال است و تنها زبان به آن حرکت می‌بخشد و جلو‌تر از ذهن می‌دود. پس چه بر سر معنا می‌آید و آیا در سراسر یک نوشتار مدرن، معنا محو و نابود می‌شود؟ این هسته‌ی اصلی این مقاله است.

ادامه مطلب »
چه خبر؟

شاهرخ تندروصالح: بهاریّه‌ای برای جزیره‌ها

شاعر در این شعر ساختارهای مادی و قدرت حاکم بر جامعهٔ فرسوده را به پرسش می‌کشد. حتی امید به رستاخیز که در نماد بهار تجلی می‌یابد، با «خمیازۀ تاریکی» مشوب شده و پایان شعر، با تصویر لرزیدن سگ در سکوت سفرهٔ هفت‌سین، چشم‌اندازی از آینده‌ای ویران را پیش رو می‌نهد: نقدی گزنده بر فردیت ازهم‌پاشیده و جامعه‌ای که در چرخهٔ دروغ و مادی‌گرایی، توان حرکت و پویایی را از دست داده است.

ادامه مطلب »