«تبانی» روایتی است از دیدار اتفاقی دو مرد، سعید و مسعود، در اغذیه‌فروشی کوچک «زاویه» در پاساژی قدیمی. سعید، نگهبان شب پاساژ، در حال نوشتن رمانی درباره دو دوست صمیمی است که قصد دارد آن‌ها را خوشبخت کند، اما با پرسش‌های یکی از شخصیت‌ها درباره چگونگی این خوشبختی به بن‌بست می‌رسد.
رمان «۵۶ درجه» نوشته حسین نوش‌آذر، با ترسیم ایران دیستوپیایی در گرمای ۵۶ درجه، شبکه‌ای پیچیده از نظام‌های معنایی را می‌گشاید. این اثر، با درهم‌آمیختن بحران‌های زیست‌محیطی، هویتی و اجتماعی، از طریق تقابل‌هایی چون نور و ظلمت، خاطره و واقعیت، و سوگ و همبستگی، نه‌تنها آینده‌ای ویران را هشدار می‌دهد، بلکه با تکیه بر اسطوره و حافظه جمعی، امیدی به باززایش فرهنگی و انسانی می‌گستراند.
جورج ساندرز که به تازگی جایزه ملی کتاب آمریکا را از آن خود کرد با داستان «دهم دسامبر» به شهرت رسید. ساندرز خواننده را با خود به درون ترس‌ها، آرزوها و جهان‌بینی‌های متضاد دو شخصیت می‌برد. ساندرز نشان می‌دهد که معنای زندگی نه در انزوا یا خودکفایی، بلکه در پذیرش وابستگی متقابل و آسیب‌پذیری نهفته است. نجات دادن و نجات یافتن، در این داستان، دو روی یک سکه‌اند که قهرمانی واقعی را در ارتباط انسانی و پذیرش ضعف‌هایمان تعریف می‌کنند.
عشق، چه در قالب داغ و سوزانش که تن و جان را در شعله‌های لذت و رنج می‌سوزاند، و چه در شکل سرد و روزمره‌اش که در بستر زندگی مدرن شکوفا می‌شود، همواره در کشاکش امکان و ناممکنی تعریف می‌شود. این مقاله با نگاهی به آثار ادبی و نظریه‌های فلسفی، از رولان بارت و فروید تا زویا پیرزاد و هیرومی کاواکامی، به بررسی دوگانه‌ی عشق داغ و سرد می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه این دو شکل از عشق، بازتاب‌دهنده‌ی تجربه‌های انسانی در زیست مدرن‌اند.
رمان «طبرخون» نوشته‌ی محسن فاتحی، روایتی پیچیده و نمادین از جدال ابدی خیر و شر است که با زبانی اسطوره‌ای و استعاری، انسان معاصر را در کشاکش تاریکی و نور به تصویر می‌کشد. این اثر، با تکیه بر نشانه‌شناسی رولان بارت و ارجاعات عمیق به اساطیر ایرانی، داستانی چندلایه را روایت می‌کند که خواننده را به تأمل در معنای وجود و سرنوشت بشری دعوت می‌کند.
رمان کوتاه «ایشتار» نوشته ژیلا مساعد، شاعر و نویسنده ایرانی-سوئدی، روایتی چندلایه از زنی است که در استکهلم، در تقابل با زندگی سنتی و مردسالارانه همسرش، به کشف هویت خویش از طریق اسطوره و روان‌شناسی می‌پردازد. این اثر با الهام از ایزدبانوی بین‌النهرینی «ایشتار» و پیوند با «باکوس» اسطوره‌ای، سفری در ناخودآگاه را به تصویر می‌کشد که در آن عشق، خلاقیت و رهایی از قیدهای سنتی، زنی مدرن را به سوی کمال روانی هدایت می‌کند.
مونیکا فلودرنیک در مقاله‌اش با نگاهی روایت‌شناختی، تمایز میان داستان و ناداستان را بررسی می‌کند و با تحلیل دیدگاه‌های نظریه‌پردازانی چون ژرار ژنت، دوریت کوهن و هایدن وایت، نشان می‌دهد که این تمایز، فراتر از ارجاع به واقعیت یا تکنیک‌های ادبی، به تفسیر خواننده و زمینه‌های متنی وابسته است. او با تأکید بر نقش راوی غیرقابل‌اعتماد و تجربه‌مندی، معیارهایی برای شناسایی داستانی بودن پیشنهاد می‌کند، اما نتیجه می‌گیرد که نظریه‌ای یکپارچه برای این تمایز دست‌نیافتنی است.
جهانی سوخته زیر گرمای ۵۶ درجه، جایی که رؤیای آرمان‌شهر به کابوس دیستوپیا بدل شده است. در داستان بلند «۵۶ درجه» نوشته‌ی حسین نوش‌آذر، راوی و همسرش، هما، در جست‌وجوی زایش و امید، به دل سرزمینی می‌روند که ویرانی و تشنگی آن را از پای درآورده. آیا نیروی عشق و زنانگی می‌تواند در این آخرالزمان حال، راهی به سوی حیات بگشاید؟
«المپیا و توپ آینهای دیسکو» از مجموعه ادبیات مهاجرت در بانگ یک داستان کوتاه استثنایی و به یاد ماندنی است. این اثر نه تنهاداستانی درباره مهاجرت و ازخودبیگانگی فرهنگی است، بلکه کاوشی عمیق در ماهیت هنر، موفقیت، شکست و جستجوی هویت است. راوی با وجود ناامیدی‌اش، به طرز شگفت‌انگیزی همدلی‌برانگیز است.
لوکاچ در این مقاله، دون کیشوت را نه تنها اثری جذاب و سرگرم‌کننده، بلکه رمانی عمیقاً رئالیستی و انتقادی می‌داند که با طنزی ویرانگر، عاشقانه‌های پهلوانی قرون وسطایی را نابود کرد و رمان مدرن بورژوازی را بنیان گذاشت. او تأکید می‌کند که سروانتس از طریق شخصیت‌پردازی دون کیشوت و نمایش تضاد بین آرمانگرایی و واقعیت اجتماعی، تحولات تاریخی و نسبی بودن ارزش‌ها را به تصویر کشیده و اثری خلق کرده که هم‌زمان شاعرانه، انتقادی و تأثیرگذار است.
حرف اصلی ندا معمار کرمانی در این شعرها، درهم‌تنیدگی عمیق احساسات انسانی با طبیعت، فقدان، و چرخه‌های پایان‌ناپذیر زندگی و مرگ است.
راوی در دو زمان موازی روایت می‌کند: در سیزده‌سالگی، با تیروکمان یک پرنده (یاهی) را زخمی می‌کند، سپس آن را نجات می‌دهد، اما پرنده پس از بهبودی برای همیشه می‌رود. در چهل‌ودوسالگی، او پس از رابطه‌ی عاشقانه با معشوقه‌اش (میم)، این خاطره را مرور می‌کند و به تضاد بین خشونت کودکی، احساس گناه، و عشق بزرگسالی می‌اندیشد. داستان با نمادهای تکرارشونده و پایان باز، بر گسست انسان از طبیعت و جستجوی معصومیت ازدست‌رفته تأکید می‌کند.
ساختار روایی داستان بر پایه دو خط روایی موازی استوار است: یکی مهمانی شلوغ میت‌بال و دیگری فضای آرام و منظم گلخانه کالیستو و اوباد. این دو خط روایی به‌طور متناوب در طول داستان جابه‌جا می‌شوند و تضاد بین نظم و بی‌نظمی را به تصویر می‌کشند. مهمانی میت‌بال، با شلوغی و آشفتگی‌اش، نمادی از آنتروپی در سطح اجتماعی است، در حالی که گلخانه کالیستو و اوباد، با نظم و تعادل‌اش، تلاشی برای مقابله با این بی نظمی را نشان می‌دهد.
شیرین عزیزی مقدم در این جستار با بهره‌گیری از بینامتنیت و ارجاعات ادبی، فرهنگی و تاریخی، به بررسی مضامین عشق، وطن‌پرستی، و مسئولیت‌پذیری در بستر دیستوپیایی رمان ۵۶ درجه، نوشته‌ی حسین نوش‌آذر می‌پردازد. شخصیت هما به‌عنوان زنی کنشگر محور داستان است که با اراده‌اش، سفر به وطن را رقم می‌زند؛ درحالی‌که راوی، عاشقی منفعل؛ اما همراه، در پیِ مراقبت از اوست. نقد با تکیه بر نُمادها و تداعی‌های ادبی نشان می‌دهد که ۵۶ درجه فراتر از یک روایت خطی، هشداری است درباره‌ی آینده‌ی ایران و دعوتی به عشق و مسئولیت‌پذیری جمعی.
مضمون فلسفی اصلی داستان «اسباب‌کشی» نوشته بهمن پارسا از منظر ادبیات مهاجرت، «از خودبیگانگی و جست‌وجوی هویت در تبعید» است. خسرو، راوی داستان، به‌عنوان یک پناهنده‌ی سیاسی در محیطی بیگانه با انزوا، روزمرگی، و تزلزل هویتی دست‌وپنجه نرم می‌کند. او بین حفظ پیوند با هویت ایرانی‌اش (از طریق کتاب‌ها و خاطرات) و تلاش برای رهایی از زخم‌های گذشته (مانند رابطه‌ی شکست‌خورده با مهناز) سرگردان است. این داستان، تضاد بین اجبار پناهندگی و انتخاب مهاجرت را برجسته می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه فقدان برنامه‌ریزی و دوری از وطن، همراه با پوچی و امیدهای متناوب، هویت فرد را متلاشی و بازسازی آن را دشوار می‌سازد.
رمان «روی نُت بمان» نوشته اکرم پدرام‌نیا، که در سال ۱۴۰۳ توسط نشر خانه نیکان در لندن منتشر شد، با نگاهی عمیق به یکی از تیره‌ترین دوره‌های تاریخ معاصر ایران پس از انقلاب ۵۷، حافظه جمعی ایرانیان را زنده می‌کند. این اثر چهارمین رمان این نویسنده، مترجم و پزشک پرکار است که با تجربه ترجمه آثاری چون «یولسیز» جیمز جویس و «لولیتا» ولادیمیر ناباکوف، هویت ادبی خود را تثبیت کرده است. با روایتی موازی از دو خواهر، گُردی و سودی، این رمان به بحران‌های اجتماعی، سیاسی و انسانی دهه‌های پس از انقلاب می‌پردازد و با زبانی هنرمندانه، لایه‌های پنهان زندگی زیرزمینی و مقاومت فرهنگی را آشکار می‌سازد.
فیلم «پیرپسر» ساخته اکتای براهنی، فراتر از یک درام خانوادگی، گفت‌وگویی عمیق و چندلایه با سایه‌ی پدر، رضا براهنی، روشنفکر برجسته ایرانی است. این اثر با بهره‌گیری از روان‌کاوی لکانی، اسطوره‌شناسی و نقد مؤلف‌محور، روایتی تراژیک از گسست پسر از میراث پدرانه ارائه می‌دهد. در این فیلم، پدر به‌مثابه نمادی از اقتدار روشنفکری فروپاشیده و پسر دوپاره‌شده (رضا و علی) در تلاش برای محاکمه حقیقت و بازسازی هویت، در چرخه‌ای از خشونت و نابودی گرفتار می‌شود. «پیرپسر» نه‌تنها نقدی بر تناقض‌های نسل روشنفکران پساانقلاب است، بلکه بازتابی از ناتوانی در رهایی کامل از سایه‌ی گذشته‌ای است که همچنان بر اکنون سایه می‌افکند.
داستان «قصردشت» با تلفیق واقع‌گرایی جادویی و واقعیتِ اجتماعیِ شیراز، روایتی چندلایه از حافظه، زوال و مقاومتِ هویت در برابر فراموشیِ تحمیلی می‌سازد. ساختارِ پلاک‌محور نه‌تنها بازتابی از تکثر فرهنگی ایران است، بلکه هشدار می‌دهد که نابودی مکان‌های تاریخی برابر است با نابودی خاطره جمعی.
مقاله «زندگی و آثار در تناقض: سیمون دو بووار» نوشته میلی حیات، تحلیل جسورانه‌ای از تناقضات میان اندیشه و عمل یکی از تأثیرگذارترین چهره‌های فمینیسم و اگزیستانسیالیسم ارائه می‌دهد. این جستار با نگاهی نقادانه، پیوندهای پیچیده میان نظریه‌های انقلابی دو بووار در «جنس دوم» و رفتارهای شخصی او به‌ویژه در روابط با زنان جوان را بررسی می‌کند.
«زیر تاج تیسفون» اثر مسعود کدخدایی، با روایتی حماسی و تراژیک از اوج و زوال ساسانیان، نه‌تنها شکوه دربار و ناپایداری قدرت را به تصویر می‌کشد، بلکه با نقد خودکامگی و تمرکز قدرت، درس‌هایی برای امروز ارائه می‌دهد. کدخدایی در گفت‌وگو با خوانندگان، از منابع الهام خود مانند شاهنامه و انگیزه‌اش برای بازآفرینی تاریخ با نگاهی انسانی و انتقادی سخن می‌گوید و نشان می‌دهد چگونه ریشه‌های رفتارهای معاصر ایرانیان را می‌توان در گذشته جست‌وجو کرد.
بهرام بیضایی در قسمت دوم نمایش «داش‌آکل به گفته مرجان»، با ترکیبی خیره‌کننده از رنگ، موسیقی و تراژدی، روایتی زنانه و عمیقاً انسانی از داستان کلاسیک صادق هدایت خلق کرده است. این اثر که با اجرایی چهارساعته، تماشاگران را در مسیری از عزا تا عشق، از جنگ تا مرگ و از تاریکی تا نور همراهی می‌کند، نه‌تنها وفاداری بیضایی به متن هدایت را نشان می‌دهد، بلکه با جسارتی بی‌نظیر، صحنه‌های اروتیک و نقش‌آفرینی درخشان زنان را به تئاتر ایران بازمی‌گرداند.
