کتاب «فن گفتن و نوشتن»، دومین اثر از مجموعه تصحیح انتقادی آثار میرزا آقاخان کرمانی، شامل سلسله مقالات منتشرشده‌ی این نویسنده در روزنامه اختر استانبول است.
روزنامه اختر، یکی از مهم‌ترین نشریات فارسی‌زبان برون‌مرزی، از سال ۱۲۹۲ تا ۱۳۱۳ قمری (۱۸۷۶–۱۸۹۵ میلادی) در استانبول منتشر شد و نقش کلیدی در بیداری فکری و انتقال اندیشه‌های نوین غربی به ایران عصر قاجار داشت. این روزنامه به مدیریت محمدطاهر تبریزی و با حمایت سفارت ایران و دولت عثمانی فعالیت می‌کرد و اخبار سیاسی، اجتماعی، علمی و ادبی را پوشش می‌داد. نویسندگان برجسته‌ای چون میرزا آقاخان کرمانی و میرزا حبیب اصفهانی در آن قلم می‌زدند. اختر، که با حروف سربی چاپ می‌شد، با ترویج مفاهیم قانون‌گرایی و آزادی‌خواهانه، بر اصلاحات و انقلاب مشروطه ایران تأثیر گذاشت. این روزنامه به دلیل مقالات انتقادی چندین بار توقیف شد و نهایتاً در سال ۱۸۹۶ به دستور سلطان عثمانی تعطیل گردید. اختر نماد پیوندهای فرهنگی ایرانیان خارج از کشور و عاملی مؤثر در شکل‌گیری فضای روشنفکری و اصلاح‌طلبی بود.
مقالات میرزا آقا خان کرمانی در روزنامه اختر از منظر تاریخی و فکری اهمیتی برجسته دارند. او با پیوند دادن مسائل علمی و تاریخی به دغدغه‌های سیاسی و اجتماعی، بر فواید عملی علوم تأکید کرد. مقالاتش با انتقاد تند از استبداد قاجار و عقب‌ماندگی ایران، در بیداری نسل جدید مؤثر بود و با ممنوعیت ورود اختر به ایران، همچنان مخفیانه پخش می‌شد. کرمانی با ترویج آزادی، قانون‌گرایی و آگاهی عمومی، به شکل‌گیری اندیشه‌های مشروطه کمک کرد و مفاهیمی چون قانون اساسی و حقوق اجتماعی را معرفی نمود. او با تأکید بر ناسیونالیسم و نوگرایی مبتنی بر فرهنگ ایرانی، اصلاحات بومی را ترویج داد. نوشته‌هایش الهام‌بخش روشنفکران مشروطه شد و با تقویت مفاهیم مردم‌سالاری و وطن‌دوستی، نقش بی‌بدیلی در بیداری ایرانیان و پایه‌گذاری انقلاب مشروطه ایفا کرد.
این کتاب به کوشش دکتر م. رضایی تازیک، دانش‌آموخته علوم سیاسی و مطالعات خاورمیانه از دانشگاه‌های سوئیس، تصحیح و منتشر شده است.
م. رضایی تازیک متولد تیرماه ۱۳۶۲ (جولای ۱۹۸۳) در مشهد است. او دانش‌آموخته علوم سیاسی و مطالعات خاورمیانه در دانشگاه های لوتسرن و برن در سوئیس می‌باشد و تمرکزش در مقاطع فوق لیسانس و دکترا به روی تاریخ اندیشه در ایران و به‌ویژه نقد دین از سوی ایرانیان بوده است. پایان‌نامه دکترای او درباره دین و نقد دین در اندیشه‌ی احمد کسروی نوشته و منتشر شده و از سوی او و همکارش بخشی از آثار فتحعلی آخوندزاده و میرزا آقاخان کرمانی نیز به آلمانی ترجمه شده‌اند.
نشر آسمانا اعلام کرده که دو کتاب دیگر از این مجموعه، «ریحان بوستان‌افروز» و «تکوین و تشریع»، نیز به زودی منتشر خواهند شد.
تهیه کتاب
در نشر آسمانا:
- «شب سیاه و مرغان خاکسترنشین» از رامین احمدی در نشر آسمانا – نظر حورا یاوری و رضا فرخ‌فال
- در انتشارات آسمانا: ۱۰۰ لیکوی جمع‌آوری شده از جنوب کرمان به زبان انگلیسی
- رمان «فیل‌ها به جلگه رسیدند» از کاوه اویسی در انتشارات آسمانا
- رمان «مقامات متن» از مرضیه ستوده در انتشارات آسمانا
- «آینه را بشکن»، گزیده اشعار نانائو ساکاکی به ترجمه مهدی گنجوی در نشر آسمانا
- «کهکشان خاطره‌ای از غروب خورشید ندارد» از مهدی گنجوی در نشر آسمانا
- دلالت‌های تحلیل طبقاتی در سرمایه‌داری امپریالیستی» نوشته محمد حاجی‌نیا، و شهرزاد مجاب در نشر آسمانا
- اولین ضبط و تصحیح رساله “تاریخ شانژمان‌های ایران”، اثر میرزا آقاخان کرمانی، به کوشش م.رضایی تازیک
- «با سایه‌هایم مرا آفریده‌ام» از هادی ابراهیمی رودبارکی در نشر آسمانا
- نشر آسمانا مجموعه شعر دو زبانه «نقش نیستی» از بیژن جلالی را منتشر کرد
- انتشار مجموعه‌اشعار عباس امانت با عنوان «زیر گنبد دوّار» در انتشارات آسمانا
- انتشار رمان «خاطرات محرمانه خانوادگی» اثر محمد قاسم‌زاده با ترجمه انگلیسی در نشر آسمانا
