
فاطمه شمس: «چشمان باز، چشمان بسته»
شعری درباره مجید رضا رهنورد، پهلوان خراسانی که در قیام ملت ایران به دار آویخته شد در دوشنبهای مدفون زیر همهمه برگریزانِ چنارهای افسرده. خور…آسان من. خور…آسان تو.
شعری درباره مجید رضا رهنورد، پهلوان خراسانی که در قیام ملت ایران به دار آویخته شد در دوشنبهای مدفون زیر همهمه برگریزانِ چنارهای افسرده. خور…آسان من. خور…آسان تو.
من از پیغام پسرت چیزی نمیفهمم. بیا، گلی جان، بگیر! خودت بخوان! ببین چیزی سردرمیآوری ازش. نوشته: «حکمم اعدامه. به مامان گلی چیزی نگو!»
عروس زیبا صدای ترک خوردن تیر سقف را شنید. همان تیر که تازه تعمیر کرده بود. نو بود. قاعدتا نباید ترک میخورد و اگر میشکست سقف قاعدتا هوار میشد. این عروس زیبا، در این روستا غریب بود.
نشر آفتاب به تازگی «واقعیت و رویا»، حاصل گفتوگوی طولانی بهاره دهکردی با محمد محمد علی را منتشر کرده است. این کتاب را از منظر تاریخ شفاهی و سفرنامهنویسی بررسی کردهایم.
رمان “شبهای شورانگیز” نوشتهی منیرو روانیپور ما را وارد یک برزخ میکند. انگار که توفانی سهمگین بر آدمها وزیدن گرفته و از جسم و جانشان جز خرابههایی به جا نگذاشته است، و آنان که بهجا ماندهاند، هر یک نقابی بر چهره دارند، با نقشهایی در یک نمایش تراژیک و هولناک.
موشی بود، موشی نبود. روی دریای کبود، یک موشی بود که توی یک کشتی قدیمی زندگی میکرد. کشتی، کشتی شکار بود، ولی کشتی شکار نهنگ نبود. ناخدایش مثل کاپیتان رمان «موبی دیک» یک پایی نبود، ولی یک طورهایی مثل «کاپیتان هوک» «سرزمینِ هیچکجا» نصف دستش یک قلاب فلزی بزرگ بود.
«انقلاب مینا» نوشته مهرنوش مزارعی دو روایت در دو جهت مختلف را رقم میزند: انقلاب اسلامی و انقلاب مینا. اولی مصادرهای، دومی اکتسابی و به جبر فراز و نشیبهای زندگی. پیمان وهابزاده، خالد رسولپور و شهریار مندنیپور با حضور نویسنده این اثر را بررسی کردهاند.
مشونیک در مفاهیم رایج در ترجمه و خصوصاً ترجمهی ادبی چون و چرا میکند. مترجم عملگرا چنان درگیر کار و تجربه است که از این چون و چراها میپرهیزد، و حتا فکر میکند که به آن نیازی ندارد. اما مشونیک مترجم را فرامیخواند تا برای بینیازیاش دلیل بیاورد.
در یک سپیده دم ناب اول تابستان، مردم وزیریه با تندیس زنی برهنه از خواب بیدار شدند که به پشت بام آکادمی هنرهای زیبا مشرف بود. پیکری دراندازه واقعی که یک تنه فتواهای پوشش زنان و حرام بودن مجسمهسازی و نفرین آواز و موسیقی را به چالش میکشید.
یل را گذاشته بودند در گور، بر نعش پهلوان هم خاک ریخته بودند تا گور سرانجام بسته شده بود. آن نور دیده را سامانش کرده بودند. پدر بر مزار پهلوان هایمدال، از بچههای هفت حوض چندک زده بود، به آواز میخواند: من یه آرزو دارم تو سینه که چشمم روزی تو رو ببینه.
راوی «مرثیه ای برای یک یل» نوشته حسین نوش آذر نمیخواهد روی گور آن پهلوان اعدامی بسته شود، روی زخمهای روح. دلش میخواهد تا زمانی که خود عدالت را به چشم نبیند، روی گور محسن، روی زخم روحش باز بماند. تا آن زمان جایی برای پناه گرفتن جز دستهای یکدیگر نداریم.
از درد گلو و نفستنگی بیدار میشوم. صبح شده است. احساس میکنم حسرت دوباره دیدن مادر و خواهر و در چشمهای بانو نگاه کردن حتا طلوع آفتاب را هم از زیبایی انداخته است.
از وقتی آمدهام اینجا و اتاق طبقه بالای این خانه روستایی را برای کوتاه مدتی اجاره کردهام، درست سه ماه میشود. در این مدت، جز وقتهایی که برای قضای حاجت یا اندک خرید مایحتاج روزانه یا حمام کردن سریعی از پشت پنجره دور شدهام، تمام مدت همینجا بودهام.
محسن ابریشمچی هستم. بله. برِخیابان ولیعصر، پایینتر از خیابان توانیر، توی پلهی هفتم، دفتر املاک داریم. بیست سال است کل محل من را میشناسند. والله شش ماه است من دارم بازجویی میشوم.
درباره شعر «این شعر نیست» اثر فاطمه شمس: کلمات شعر سازش ناپذیرند و تا بن دندان مسلح. «غرقهی اشک و خیس مرارت» دیگر نمیگذارد انبان مکتبخانههای سُرایش چارسوی حافظه را تصرف کند: و سرانجام صحن حافظهی راستین را از آنها پس خواهد گرفت.
مردهای توی ماشین به ما نگاه کردن. هرسه تاشون ریش سیاه بلند داشتند و انگار خیلی وقت بود حموم نکرده بودن. من دست مونا را محکمتر گرفتم. از بس ترسیده بودم. مونا داشت میلرزید. هیچ نمیگفت و فقط میلرزید.
بانو خوشحال است که بیشتر شبیه پدر هستم. نمینویسم دلم میخواست شبیه خواهر باشم و چشمهای کوچکم و گونههای برآمدهام به مادر رفته است. بانو انگار که خوشش نیامده باشد جلو عکس پدر پشت به من میایستد.
مونا نقیب، کودک هشت ساله، به گلولهی مرگسرشتان جمهوریی اسلامی کشته میشود. او ساکن شهرک آسپیچ در حومهی شهر سراوان است که جمعیتاش به سههزار نفر نیز نمیرسد. مونا شکوفهای است که پیش از آنکه شکوفا شود، برباد میشود.
برادر مینا، توی ایوان مشرف به حیاط، بساط را مهیا کرده بود. تا آمدم بنشینم بلند شد به احترام. توی این روز و شبهای ملالآور، کمک حالم بود و از اینکه به چنین سرانجامی رسیدهام ناراحت بود.
شعرشدنیست، چون میگویند، و چه بسیار، و از عهده برنمیآیند. از عهدهی چه برنمیآیند؟ -تنِ منقبضشده بر اثرِ فرودِ غرّانِ شلاق و چماق، قلبِ منقبضشدهی من در مقامِ گویندهای که ناچارم به مویه و سوگ یا خشم فریاد برآورم: من هم هستم. و آیا باید از عهده برآمد؟
این شعر نیست، تن ِ مجروح ِپانزده سالهایاست چرکین از تجاوزهای پیدرپی، سر شکافتهی دخترکی آوازهخوان است با کلماتی له شده در گلو، سینه دریده کارگری زندانی است که تا آخرین ضربه به شکنجهگرش میخندید.
«بانگ» یک رسانه ادبی و کاملاً خودبنیاد است که در خارج از ایران و به دور از سانسور و خودسانسوری بر مبنای تجربهها و امکانات مشترک شخصی شکل گرفته و با کوشش شهریار مندنیپور و حسین نوشآذر اداره میشود.