نقد ادبی

داستان «دریاچه یخ‌زده» نوشته باهار مومنی تأملی عمیق و تأثیرگذار درباره تروما، جنسیت و گسست هویت در دیاسپورا است. تجربه شخصیت اصلی این داستان بازتابی اجتماعی از مبارزات بسیاری از مهاجران است: استثمار اقتصادی، نادیده‌گرفته‌شدن اجتماعی و نوستالژی‌ای که همواره با آنان همراه است.  کلودیا یعقوبی (استاد برجسته‌ی ادبیات فارسی در دانشگاه کارولینای شمالی) در میزگردی این داستان را به بحث گذاشته است.  

«با کی خداحافظی کنم اِما» نوشته‌ی عسل نورایی اثری است دشوار و تکان‌دهنده، نه به دلیل پرداختن مستقیم به رویدادهای سیاسی و اجتماعی، بلکه به واسطه کندوکاو عمیق در تاروپود روابط انسانی و بازنمایی بی‌پرده‌ی رنج و ملال و مصائب زندگی روزمره.

مقاله به بررسی رمان “وسوسه‌ی اولیس” اثر حمید نامجو می‌پردازد که داستان زندگی عبدالمجید محرری، یک زندانی سیاسی سابق و کارمند اداره‌ی سانسور کتاب، را روایت می‌کند. این رمان رابطه‌ی پیچیده‌ی ادبیات و سانسور را از طریق داستان عشق محرری به یک دختر فرهیخته و مبارز برای حقوق زنان بررسی می‌کند.

آنچه در ادامه می‌آید، ترجمه‌ای از نقد مهرک کمالی بر ترجمه‌ی انگلیسی رمان ماه تا چاه نوشته‌ی حسین آتش‌پرور است که در MELANotes، نشریه‌ی رسمی انجمن کتابداران خاورمیانه (Middle Eastern Librarians Association) و به سردبیری مهدی گنجوی در بخش نقد کتاب، منتشر شده است.

«مهتاب» نوشته مریم رئیس‌دانا به چالش‌های زنان در رویارویی با ساختارهای مردسالارانه و انتظارات سنتی می‌پردازد و از طریق روابط پیچیده شخصیت‌ها، به ویژه دوستی بین دو زن نشان می‌دهد که چگونه زنان در تلاش برای یافتن هویت و استقلال خود، با محدودیت‌های اجتماعی و فرهنگی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. غیاب یکی در داستان به عنوان نمادی از سکوت و اعتراض زنان در برابر این ساختارها عمل می‌کند، در حالی که دیگری به عنوان راوی، تلاش می‌کند تا با حمایت از دوستش تغییراتی در زندگی هر دو ایجاد کند. رادیو زمانه این داستان را در حلقه‌ای از کارشناسان به بحث گذاشته بود. نظرات خانم فریبا حاج‌دایی درباره این داستان را می‌خوانید:

در یک میزگرد تخصصی [+] با حضور باهار مومنی (مدرس داستان‌نویسی)، منا میرزایی (نویسنده) و فریبا حاج‌دایی (نویسنده)، داستان «مهتاب» اثر مریم رئیس‌دانا مورد نقد و بررسی قرار گرفت. این داستان که زندگی شخصیت‌هایی درگیر مسائل عاطفی، خانوادگی و اجتماعی را روایت می‌کند، با نثری روان و توصیفات دقیق، خواننده را به دنیای درونی شخصیت‌ها می‌برد. درون‌مایه اصلی داستان، مشکلات زناشویی، فشارهای اجتماعی، انتظارات خانوادگی و هویت فردی است، با تمرکز ویژه بر مسئله نازایی و تأثیر آن بر زندگی زناشویی. همچنین، داستان به موضوعاتی مانند مهاجرت، تفاوت‌های فرهنگی و احساس تنهایی در غربت نیز می‌پردازد.

در جهانی که زبان مانند سلاح عمل می‌کند، یک قتل مرموز، رازی بزرگ را آشکار می‌کند.   رولان بارت، فیلسوف مشهور، در یک تصادف مشکوک جان می‌بازد. اما آیا این حادثه واقعاً یک تصادف بود یا نقشه‌ای پیچیده طراحی شده بود برای ساکت کردن صدایی که می‌تواند جهان را تغییر دهد؟  شیرین عزیزی مقدم این کتاب را خوانده است.

نویسنده در این کتاب با ترکیبی از مضامین فلسفی، روان‌شناختی، سیاسی و اجتماعی، داستانی عمیق و تأمل‌برانگیز را روایت می‌کند. در این متن، به تحلیل شخصیت‌ها، ساختار داستان و مضامین کلیدی پرداخته می‌شود و تلاش می‌شود تا ابعاد مختلف این اثر ادبی مورد بررسی قرار گیرد.

مرضیه ستوده با ایمان به شفقت انسان‌ها و امکان ساختن یا احیای روابط  والای انسانی از شکستگان و درماندگان می‌نویسد. آثار داستانی با مضمون اصلی ناممکن بودن رابطه میان شخصیت‌ها یا درگیری مداوم بدون هیچ چشم‌اندازی از بازسازی روابط انسانی را به یاد بیاورید تا اهمیت کار ستوده آشکار شود.