مقاله به بررسی رمان “وسوسه‌ی اولیس” اثر حمید نامجو می‌پردازد که داستان زندگی عبدالمجید محرری، یک زندانی سیاسی سابق و کارمند اداره‌ی سانسور کتاب، را روایت می‌کند. این رمان رابطه‌ی پیچیده‌ی ادبیات و سانسور را از طریق داستان عشق محرری به یک دختر فرهیخته و مبارز برای حقوق زنان بررسی می‌کند.
سیمین بهبهانی به عنوان شاعری متعهد، همواره از حقوق انسان‌ها، به ویژه زنان، دفاع کرده و در شعرهایش به مسائل اجتماعی، سیاسی و انسانی پرداخته است. او با نگاهی انتقادی به نابرابری‌های جنسیتی و اجتماعی، از آزادی و برابری حمایت کرده است. شعر او ترکیبی از تعهد اجتماعی، استبدادستیزی، میهن‌دوستی و نوآوری ادبی است.
این متن با نگاهی عمیق به مفهوم لذت متن از دیدگاه رولان بارت و تطبیق آن با رمان “پنج باب در رجعت سلیم و دوالپا” اثر احمد درخشان، به بررسی تضادها و ناسازه‌های موجود در روایت‌های ادبی می‌پردازد. نویسنده با مهارت، تناقض‌های جامعه‌شناختی، تاریخی و زبانی را در قالب داستانی چندلایه و پر از اسطوره و واقعیت به تصویر می‌کشد.
آنچه در ادامه می‌آید، ترجمه‌ای از نقد مهرک کمالی بر ترجمه‌ی انگلیسی رمان ماه تا چاه نوشته‌ی حسین آتش‌پرور است که در MELANotes، نشریه‌ی رسمی انجمن کتابداران خاورمیانه (Middle Eastern Librarians Association) و به سردبیری مهدی گنجوی در بخش نقد کتاب، منتشر شده است.
این جستار با رویکرد خوانش فرهنگی (Cultural Poetics Theory) انجام شده و نشان می‌دهد که چگونه رمان خود-زندگی‌نامه‌ای ملاله یوسف‌زی نه تنها روایتی از زندگی شخصی ملاله است، بلکه بازتابی از چالش‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در جامعه‌ی پاکستان و به ویژه در مواجهه با گروه‌های افراطی مانند طالبان است.
«مهتاب» نوشته مریم رئیس‌دانا به چالش‌های زنان در رویارویی با ساختارهای مردسالارانه و انتظارات سنتی می‌پردازد و از طریق روابط پیچیده شخصیت‌ها، به ویژه دوستی بین دو زن نشان می‌دهد که چگونه زنان در تلاش برای یافتن هویت و استقلال خود، با محدودیت‌های اجتماعی و فرهنگی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. غیاب یکی در داستان به عنوان نمادی از سکوت و اعتراض زنان در برابر این ساختارها عمل می‌کند، در حالی که دیگری به عنوان راوی، تلاش می‌کند تا با حمایت از دوستش تغییراتی در زندگی هر دو ایجاد کند. رادیو زمانه این داستان را در حلقه‌ای از کارشناسان به بحث گذاشته بود. نظرات خانم فریبا حاج‌دایی درباره این داستان را می‌خوانید:
در یک میزگرد تخصصی [+] با حضور باهار مومنی (مدرس داستان‌نویسی)، منا میرزایی (نویسنده) و فریبا حاج‌دایی (نویسنده)، داستان «مهتاب» اثر مریم رئیس‌دانا مورد نقد و بررسی قرار گرفت. این داستان که زندگی شخصیت‌هایی درگیر مسائل عاطفی، خانوادگی و اجتماعی را روایت می‌کند، با نثری روان و توصیفات دقیق، خواننده را به دنیای درونی شخصیت‌ها می‌برد. درون‌مایه اصلی داستان، مشکلات زناشویی، فشارهای اجتماعی، انتظارات خانوادگی و هویت فردی است، با تمرکز ویژه بر مسئله نازایی و تأثیر آن بر زندگی زناشویی. همچنین، داستان به موضوعاتی مانند مهاجرت، تفاوت‌های فرهنگی و احساس تنهایی در غربت نیز می‌پردازد.
ناهید شمس در «مرگ مرموز همسایه» با استفاده از جریان سیال ذهن و با زبانی درآمیخته با طنز و کنایه، و با نگاهی جامعه گرا به چالش‌های زندگی روزمره و عادات اجتماعی می‌پردازد. در این متن، به بررسی عناصر مختلف رمان، از جمله زبان، شخصیت‌ها، نمادها و ساختار داستان خواهیم پرداخت.
در قلب تاریخ پرتلاطم ایران، داستانی از عشق به وطن، فداکاری و تراژدی رقم می‌خورد. محمود فلکی در «پاییز پدر نفت»، زندگی دکتر محمد مصدق، نخست‌وزیر ملی‌گرای ایران را به تصویر می‌کشد؛ مردی که در برابر استعمار ایستاد، اما در نهایت، قربانی مناسبات قدرت شد. کیومرث آرزومند با توجه ویژه به تکنیک‌های روایی این رمان را بررسی کرده است.
«سگ ولگرد»ِ صادق هدایت، تنها یک حیوان رنج‌دیده نیست؛ او نماد ولگردی در جهان مدرن است. محمد رفیع محمودیان لایه‌های پنهان این داستان را کشف می‌کند و نشان می‌دهد چگونه ولگردی، به عنوان وضعیتی وجودی، هستی‌مندی را به چالش می‌کشد. آیا زندگی شهری ما را از شور زیست دور کرده است؟
داستان کوتاه “غاده السمان” با استفاده از نمادها و شخصیت‌های پیچیده، به بررسی تضاد بین سنت و مدرنیته، فردیت و جامعه، و مردانگی و زنانگی می‌پردازد. تحلیل روانکاوانه این داستان به ما کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از شخصیت‌ها و مفاهیم نهفته در آن پیدا کنیم.
در جهانی که زبان مانند سلاح عمل می‌کند، یک قتل مرموز، رازی بزرگ را آشکار می‌کند. رولان بارت، فیلسوف مشهور، در یک تصادف مشکوک جان می‌بازد. اما آیا این حادثه واقعاً یک تصادف بود یا نقشه‌ای پیچیده طراحی شده بود برای ساکت کردن صدایی که می‌تواند جهان را تغییر دهد؟ شیرین عزیزی مقدم این کتاب را خوانده است.
داستان‌نویس ماهر داستان‌نویسی‌ست که بتواند شخصیت‌های زن یا مرد داستان‌هایش را درست و باورپذیر از کار دربیاورد؛ و پس اگر نتواند چنین کند، کارش ایراد دارد. چنین نگرشی بر این پایه استوار است که ادبیات در بنیاد زنانه و مردانه ندارد و در گوهر خود انسانی و فراتر از جنسیت و یا هر تعلق جداسازنده‌ی دیگر است.
نویسنده در این کتاب با ترکیبی از مضامین فلسفی، روان‌شناختی، سیاسی و اجتماعی، داستانی عمیق و تأمل‌برانگیز را روایت می‌کند. در این متن، به تحلیل شخصیت‌ها، ساختار داستان و مضامین کلیدی پرداخته می‌شود و تلاش می‌شود تا ابعاد مختلف این اثر ادبی مورد بررسی قرار گیرد.
نسیم خاکسار در تحلیل حاضر به بررسی عمیق دو شعر گراناز موسوی پرداخته است. نویسنده با تمرکز بر عناصر زبانی، نمادها و مفاهیم نهفته در شعرها، در خوانشی دقیق نشان می‌دهد که شعرهای گراناز موسوی دارای عمق و پیچیدگی هستند و می‌توان در آن‌ها به لایه‌های مختلف معنا دست یافت.
مرضیه ستوده با ایمان به شفقت انسان‌ها و امکان ساختن یا احیای روابط والای انسانی از شکستگان و درماندگان می‌نویسد. آثار داستانی با مضمون اصلی ناممکن بودن رابطه میان شخصیت‌ها یا درگیری مداوم بدون هیچ چشم‌اندازی از بازسازی روابط انسانی را به یاد بیاورید تا اهمیت کار ستوده آشکار شود.
کتاب «رویاها و جستارها» اثر رضا نجفی، سفری است به اعماق ذهن و ناخودآگاه انسان. نویسنده در این اثر، با تلفیق جستارهای فلسفی و رویاهای شخصی، دنیایی پیچیده از اندیشه‌ها و احساسات را پیش روی خواننده می‌گذارد. فریبا صدیقیم با توجه به تکنیک‌های روایتگری و ارتباط میان خواب و واقعیت این اثر را بررسی کرده است.
نکند او به مرگ خود راضی شده است تا ما را به خواندن خود راضی کند؟ نکند او ما را می‌خواند؟ نکند زبان و نگاه ما را می‌خواند؟ نکند اعترافات خود را نوشته است تا دوبار بمیرد؟ نکند خواسته است یک بار خود بمیرد یک بار با ما بمیرد؟ نکند خواسته است یک بار چون نویسنده بمیرد یک بار چون خواننده‌ی خود؟
هتک حرمت آرامگاه غلامحسین ساعدی توسط فردی که ادعا می‌کند جامعه‌شناس و از هواداران رضا پهلوی‌ست نه تنها یک عمل شنیع و غیرقابل توجیه است، بلکه نمادی از بحران عمیق فرهنگی و سیاسی جامعه ماست. برای یادآوری اهمیت غلامحسین ساعدی، متن سخنرانی نسیم خاکسار در هفتادمین سالگرد این نویسنده بزرگ را بازنشر می‌کنیم.
نگرشی که بهار به هنر و ادبیات دارد مبتنی بر رویکردی هرمنوتیکی است: همه چیز از متن می‌آید و به متن بازخواهد گشت. از سوی دیگر بهار تلاش می‌کند که تفکیک زیباشناختی یعنی مجزاساختن هستۀ ناب زیباشناختی را در نقد خود به‌مثابۀ یک فرایند استخراج‌گونه‌ای می‌بیند که فقط در همان ساحت می‌تواند عیان شود.
یک تحلیل جامع از رمان «هزارتوی خواب و هراس» با رویکردی آکادمیک و با استفاده از ابزارهای تحلیل ادبی و با تأمل بر مفاهیم پسامدرن مانند مرکز‌گریزی، خود-ارجاعی، هنجارشکنی، و التقاط‌گرایی و توجه ویژه به زبان و سبک نگارش خاص رحیمی و با در نظرداشت تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی افغانستان.
«بانگ» یک رسانه ادبی و کاملاً خودبنیاد است که در خارج از ایران و به دور از سانسور و خودسانسوری بر مبنای تجربه‌ها و امکانات مشترک شخصی شکل گرفته و با کوشش شهریار مندنی‌پور و حسین نوش‌آذر اداره می‌شود.
