کتاب «جمعه مرگبار» نوشته الحافظ تردشوک، فعال سودانی، روایتی تکان‌دهنده از قتل‌عام ۲۴ ژوئن ۲۰۲۲ در مرز ملیلیه است که طی آن ده‌ها مهاجر جان باختند. این اثر، اولین گزارش ادبی از دیدگاه یک بازمانده، رنج‌های مهاجران سودانی و فریاد عدالت‌خواهی آنان را به تصویر می‌کشد.
بِیجاری در این داستان مهاجرت را نه به عنوان یک رویداد، بلکه به عنوان فرآیندی مداوم از جستجوی معنا در فضایی بیگانه به تصویر می‌کشد. شخصیت‌هایی مانند چارلی و جاستین نشان می‌دهند چگونه جامعه‌ی مهاجرپذیر، خود حاشیه‌نشینانی تولید می‌کند که در جستجوی ارتباط‌اند.
نشریه ادبی بانگ از اردیبهشت‌ماه با اختصاص دوسیه‌ای به «ادبیات مهاجرت»، نه‌تنها به معرفی آثار این حوزه می‌پردازد، بلکه با کاوش در مفهوم این ژانر، آن را از ادبیات تبعید و دیاسپورا متمایز می‌کند. این مقاله با نگاهی به نظریه‌های هومی بابا، پل ریکور و ادوارد سعید، نقش روایت‌های مهاجرت را در بازسازی هویت، مقاومت زبانی و چالش با ساختارهای قدرت جهانی بررسی می‌کند و دعوتی است برای تأمل عمیق‌تر در این حوزه پویا.
این داستان به شکلی هنرمندانه تجربه تلخ مهاجرت را از منظر یک زن مهاجر لهستانی روایت می‌کند. اولگا با از دست دادن هویت اصلی خود در سرزمین جدید مواجه است – از دست دادن زبان مادری، از دست دادن فرزند، و حتی از دست دادن شوهرش که او را در سرزمین غریب رها کرده است.
انتشارات ایرانشهر به تازگی مجموعه‌ای از داستانها و ناداستان‌ها نوشته احمد خلفانی را با عنوان «از سکوت تا تمساح» منتشر کرده است. حسین نوش‌آذر در
داستان «گمشده» نوشته لاله رهبین به روابط سرد و از هم گسیختهٔ زن و شوهری به نام‌های شرلی و کامی می‌پردازد که هرکدام در دنیای خود غرق شده‌اند: شرلی، زنی سرگرم ظواهر و دغدغه‌های مادرانه که از یکنواختی زندگی خسته شده، و کامی، مردی میانسال و افسرده که در لاک تنهایی فرورفته است.
رمان “سندروم اولیس” نوشته‌ی رعنا سلیمانی، داستان نینا، زنی ایرانی است که پس از تجربه‌ی سرکوب سیاسی و اعدام شوهرش اسحاق، به عنوان پناهنده به سوئد می‌رود. این رمان بر سه محور اصلی دیاسپورا، هویت و جنسیت متمرکز است.
گروهی از پناهندگان از کشورهای مختلف، از جمله سوریه، در دانمارک منتظر ملاقات با شهردار هستند تا درباره آینده‌شان در این کشور جدید صحبت کنند. راوی با امید و هیجان به این جلسه نگاه می‌کند و رؤیاهایش درباره زندگی جدید را مرور می‌کند. شهردار با لباس سیاه ظاهر می‌شود و درباره شرایط زندگی و کار در شهر توضیح می‌دهد. راوی، که از رنگ سیاه خاطرات تلخی دارد، احساس نگرانی می‌کند. در پایان، او با واقعیت سخت زندگی در دانمارک، از جمله کار سخت و یادگیری زبان جدید، مواجه می‌شود.
رمان با نثری صریح و بی رحم و با کلماتی گاهی دوست نداشتنی به حرکت در می‌آید و وقتی در فضای رمان رها شدی جدا شدن از آن دشوار است. انگا ر در متن داستان در جستجوی خویشتنی و در جستجوی آدمیانی که می‌شناسی، تصویر واقعی از کسانی که هر روز در آینه یا در خیابان می بینی و این جستجو و تصاویر تا پایان رهایت نمی کند.
نوزاد از درون گهواره به آرامی به تو خیره می‌شود، چشمانش آن‌قدر آبی است که انگار طوفانی از باران از میان آنها عبور کرده است. این نگاهی است که تو را می‌ترساند، نگاهی که اگر اجازه بدهی، می‌تواند به قلبت نفوذ کند. نگاهی که قدرت دارد احساس شن و بوی دریا را از روحت پاک کند. زمزمه می‌کنی «تو فرزند من نیستی،» درحالی‌که از گهواره عبور می‌کنی و موهای طلایی‌اش را نوازش می‌کنی.
برای اَن ماری تونگ هرمِلین، زیبایی‌شناسی پراکنده کرای تبعید اوگرشیچ، دعوتی است برای روایت و روشن کردن تاریخچه خانوادگی خود. در پرتو مادربزرگی که می‌گریزد، جابجا می‌شود و ناپدید می‌گردد، مجموعه‌ای از داستان‌های بزرگ نمایان می‌شود؛ داستان‌هایی درباره نژادپرستی، اشتیاق و عشق.
این داستانها با نگاهی عمیق به تجربه‌های انسانی نشان می‌دهند که چگونه ذهن انسان می‌تواند در مواجهه با انزوا، مهاجرت، تغییرات محیطی و فرهنگی، و فشارهای روانی حاصل از آن دچار فروپاشی شود.
وارتگز ساده و معصوم و همیشه بازنده در رمان پنزخم انارپم نوشته امید فلاح آزاد، روح ایرانی بی‌جاشده‌‌ی پرتکاپو و مشفقی است که همیشه نادیده گرفته شده است.
در داستان‌های سنگام می‌بینیم که بسیاری از آدم‌های داستان‌های مزارعی در کشمکش با موقعیت خود هستند، موقعیت‌هایی چه بسا پیش پا افتاده با واکنش‌هایی حتی پیش پا افتاده‌تر. اما در نگاه نویسنده، همین موقعیت‌ها زاینده‌ی روایت‌هایی دقیق هستند از آنچه از ما یک انسان می‌سازد.
حالا یک بار دیگر می‌خواهیم به‌کوتاهی از گفت‌وگوی دو رمان گذر کنیم. از گفت‌وگوی رمان مهاجر و سودای پریدن به دیگر سو، نوشته‌ی علی نگهبان و رمانِ چرخ‌دنده‌ها، نوشته‌ی امیر احمدی آریان. می‌خواهیم چشم و گوش تیز کنیم بر تقدیرهای دو شخصیتِ این رمان و دو شخصیتِ آن رمان.
«روسپیان، صادق ترین معشوقه‌های عالم‌اند» نوشته مسعود نقره‌کار به تازگی در نشر «فروغ» در شهر کلن آلمان در ۱۵۶ صفحه منتشر شده است. رادیو همراه با نویسنده درباره این رمان گفت‌وگو کرده است که می شنوید:
دارد می‌رود که بپرسد. اتوبوس خط ۷ خیابان Bathurst از شمال به جنوب می‌بردش. کنار پنجره نشسته، رو به خیابان روشن صبح دارد. نور پریده‌ی آسمانی نیم‌ابری نیم‌آفتابی بر پلک‌های هنوز سنگین از خواب دمِ صبح نرم و خوش می‌نشیند.
ساده- و روان‌نویسی و نیز خلق تصویر‌های رئالیستی از ویژگی‌های بارزِ رمان‌ها و داستان‌های رعنا سلیمانی است. در جدیدترین رمان او به نام خِنِش (خارشِ تن) هم می‌توان به روشنی این ویژگی‌ها را بازشناخت.
صد دلاری را داخل دستگاه رولت کرد و شماره‌های یک، نه، هشت و نه را پر کرد و دکمۀ بزرگ قرمز را فشار داد. گردونه چند بار چرخید و روی هیچ کدام از آنها ننشست. شرط را سه برابر کرد و دوباره همان شماره‌ها را زد. گردونه چرخید و دوباره هیچ کدام از آن شماره‌ها نبردند.
در رمان «توکای آبی» نوشته حامد اسماعیلیون روند مهاجرت یک فعال سیاسی و پیامدهای آن در زندگی او را بررسی کرده‌ایم.
بهزاد کریم‌خانی رمانی نوشته درباره یک خانواده ایرانی که بعد از اعدام مادر به آلمان پناهنده می‌شوند. پدر یک مبارز کمونیست است. یکی از فرزندان او تبهکار می‌شود.
«بانگ» یک رسانه ادبی و کاملاً خودبنیاد است که در خارج از ایران و به دور از سانسور و خودسانسوری بر مبنای تجربه‌ها و امکانات مشترک شخصی شکل گرفته و با کوشش شهریار مندنی‌پور و حسین نوش‌آذر اداره می‌شود.
