
رمان علمی-تخیلی «برج همدلی توکیو» نوشته ریه کودان، که برنده جایزه آکوتاگاوا شده، به رابطه انسان و هوش مصنوعی و تأثیرات اجتماعی آن در عصر دیجیتال میپردازد. داستان در آیندهای نزدیک رخ میدهد و با اشاره به ساخت برج بابل، به فقدان زبان مشترک و کاهش همدلی در جامعه اشاره دارد.
همانطور که در اسطوره، پراکندگی زبانی باعث جدایی انسانها شد، در این رمان نیز پیشرفت فناوری و هوش مصنوعی علیرغم ادعای اتصال به کاهش همدلی و انزوای اجتماعی منجر شده است. توکیو، با آسمانخراشهایش، بهعنوان «بابل مدرن» تصویر میشود: شهری پیشرفته اما مملو از تنهایی، جایی که انسانها در سایه الگوریتمها، زبان مشترک خود را از دست دادهاند.
پنج درصد از متن رمان توسط Chat-GPT نوشته شده که این موضوع جنجالی درباره خلاقیت هوش مصنوعی و اصالت ادبی به پا کرده است.
استفاده از ChatGPT در نگارش بخشی از رمان، به این نمادگرایی عمق میبخشد؛ گویی هوش مصنوعی – مانند خدای بابل – در حال دگرگونکردن خلاقیت انسانی است. این اثر با پیوند اسطوره کهن و مسائل معاصر، پرسشهایی درباره مرز بین اصالت ادبی و ماشینی، و آینده روابط انسانی در جوامع فوقپیشرفته مطرح میکند. کودان از برج بابل بهعنوان استعارهای هوشمندانه برای نقد توهم اتصال در عصر دیجیتال بهره میبرد.
شخصیت اصلی، سارا ماچینا، معمار زندانی نوآورانه در توکیو است که بهجای مجازات، بر بازپروری انسانی تمرکز دارد. اما او با معضل اخلاقی و زبان مواجه است؛ زبانی که با تلطیف واقعیتها، مانند تبدیل خشونت به «تعرض»، حقیقت را مخدوش میکند.
انگلسیسمها (Anglicisms) به واژهها، عبارات یا ساختارهای زبانی اشاره دارند که از زبان انگلیسی به زبانهای دیگر، در اینجا ژاپنی، وارد شدهاند و اغلب بدون تغییر یا با اندکی تطبیق در آن زبان استفاده میشوند. در فرهنگ ژاپنی، این واژهها معمولاً در خط هجایی کاتاکانا نوشته میشوند و بهویژه در زمینههای مدرن مانند فناوری، فرهنگ عامه، و تبلیغات رایجاند. مثالهایی مثل «نایس» (nice) یا «فرش» (fresh) در رمان «برج همدلی توکیو» نشاندهنده این پدیده هستند. رمان به تأثیر این واژههای بیگانه بر زبان و هویت ژاپنی و چگونگی تغییر درک واقعیتها (مثل تلطیف مفاهیم) میپردازد.
هوش مصنوعی در رمان، مانند چتباتی که پاسخهای کلیشهای میدهد، بهعنوان موجودی مطیع اما فاقد کنجکاوی و همدلی نشان داده میشود. این ویژگی، قدرت و ضعف هوش مصنوعی را به تصویر میکشد. رمان تأکید میکند که آگاهی از خطاها و کاستیها، ویژگی عمیقاً انسانی است و در جهانی پر از مونولوگ، گفتوگوی واقعی و همدلی همچنان چالشبرانگیز است.
ریه کودان (Rie Kudan)، متولد ۱۹۹۰ در توکیوست. رمان علمی-تخیلی «برج همدلی توکیو» (Tōkyō-to Dōjō Tō) در سال ۲۰۲۴ برنده جایزه معتبر آکوتاگاوا شد. کودان که پیشتر در رشته ادبیات ژاپنی تحصیل کرده بهعنوان صدایی نوظهور در ادبیات معاصر ژاپن شناخته میشود.