نشریه ادبی بانگ

یلدا: در بلندترین شب سال

شب چله یک مبنای نجومی دارد و مانند سایر جشن‌ها و آیین‌های کهن ایرانی با پدیده‌های طبیعی در ارتباط است. این شب منطبق با شب آغاز زمستان یا در حقیقت هم‌زمان با «انقلاب زمستانی» است.

«یلدا» کلمه‌ای است که در زبان سریانی به معنای زایش است. این کلمه با کلمه «تولد» در زبان عربی هم ریشه است. 

 ه نظر می‌آید آیین یلدا مربوط به بخش زیادی از مردمان دنیای باستان از جمله در میان‌رودان، ایران و سرزمین‌های مجاور بوده باشد که به دلیل زندگی وابسته به کشاورزی، تغییرات تقویمی و عوض شدن فصل‌ها تاثیر مهمی در زندگی آن‌ها داشته است.

مراسم شب یلدا یا ‌شب چله در طول زمان تغییراتی به خود دیده است. اما به نظر می‌رسد هسته اصلی آن که شب‌نشینی است ثابت مانده باشد. ب 

گرچه شب یلدا در شهرهای بزرگ ایران رنگ و بوی امروزی گرفته ، اما هنوز در برخی مناطق ایران با سنت‌های محلی درآمیخته است.

در بخش‌هایی از خراسان که این مراسم با نام شب چله برگزار می‌شود، مهمانان با خود چراغی به خانه میزبان می‌برند، از این‌رو گاهی به این مراسم «شب‌چراغ» یا «چهل‌چراغ» نیز گفته می‌شود.

همچنین خوراکی‌هایی که در نقاط مختلف ایران در این شب خورده می‌شود با یکدیگر متفاوت است. در خراسان شمالی خوردن لبو و چغندر بسیار رایج است

در کردستان، نوعی خربزه را به مدت چند روز در تفاله سرکه می‌گذارند تا از آن «کالک ترش» یا خربزه ترش به عنوان یکی از اصلی‌ترین خوراکی‌های شب چله تهیه شود.

 در لرستان خوردن شاهدانه در میان آجیل شب چله متداول است. در روستای تاریخی «وفس» در شمال غربی استان مرکزی، در گویش محلی به شب چله «شوو چلی» گفته می‌شود. در این شب شیرینی‌های مخصوص که عمدتاً با شیره انگور تهیه شده مصرف می‌شود.

نشریه ادبی بانگ