از ما
منصور کوشان: شاهد (رمان)، بخش پنجم
صدای آواز ماهی‌ها را نشنیده بودم. حتا فکر نکرده بودم که وقتی باران می‌آید ماهی‌ها می‌رقصند و دهانشان را باز می‌کنند تا دانه‌های باران را پیش از آلوده شدن به آب حوض بنوشند.
۲۸ خرداد ۱۴۰۱
صدای آواز ماهی‌ها را نشنیده بودم. حتا فکر نکرده بودم که وقتی باران می‌آید ماهی‌ها می‌رقصند و دهانشان را باز می‌کنند تا دانه‌های باران را پیش از آلوده شدن به آب حوض بنوشند.
بمباران‌های تهران در این رمان با عشق بازنمایی می‌شوند. گویی راکت‌ها همزمان که خانه‌ها را هدف قرار می‌دادند، قلب‌ها را نیز نشانه می‌رفتند و در میانۀ وضعیتِ قرمز، آژیر عشق بود که بلند می‌شد: عشق در پناهِ ویرانه‌های تهران.
خیلی از شب‌ها وقتی بانو می‌بیند از بی‌خوابی و نوشتن خسته شده‌ام پیشنهاد می‌کند کتابی را انتخاب کنم تا با صدای بلند بخواند. می‌داند که شنیدن صدایش خستگی را از تنم می‌برد. حتا بسیاری از وقت‌ها احساس می‌کنم دارم صدای خودم را می‌شنوم.
وجه مشترک آثار منصور کوشان شفافیت نثر، فکر روشن و توان استدلال فلسفی و شاعرانه است . در سرمقاله‌های سیاسی‌اش، این ویژگی، خود را به شکل توازن تحلیلی و نگاه گسترده و چند سویه نشان می‌دهد.
از زیر سقف هم می‌دیدم که ماهی‌ها دهان‌های بازشان را زیر دانه‌های باران می‌گیرند. هیچ برگی در حوض نبود و به راحتی آنها را تماشا می‌کردم که بانو آمد. شانه‌ها و جلو دامنش خیس شده بود.
استاد گفته بود که با هم برویم چایخانه. می‌خواست با صحاف حرف بزند. مدت‌ها پیش از اعدامش بود. بانو را هم دیدم. نپرسیدم برای چه کاری آمده بود. می‌دانستم بنا به درخواست صحاف به چایخانه آمده است.
منصور کوشان در گستره‌ی ادب و فرهنگ فارسی حضوری چندسویه و تأثیرگذار داشت، دست کم از نیمه‌های دهه‌ی شصت خورشیدی. او رمان‌نویس، شاعر، نمایشنامه‌نویس، کارگردان، پژوهش‌گر، روزنامه‌نگار ادبی و ناشر بود.
رمان شاهد، شهادت ماست به زمانه‌ای که شاهدش بوده‌ایم و آن را زیسته‌ایم. عصیانی است در برابر خاموشی و فراموشی تحمیلی آنها که می‌خواهند جز صدای خودشان صدای دیگری شنیده نشود و جز روایت آنان از تاریخ، روایتی برجای نماند.
نشریه ادبی بانگ با اجازه خانواه منصور کوشان، در قالب دوسیه‌ای که به این نویسنده آزادیخواه اختصاص دارد یکی از مهم‌ترین آثار او در تبعید را منتشر می‌کند: رمان شاهد: دهان خاموش. فصل اول این اثر سترگ را می‌خوانید:
منصور کوشان برای توده مردم چیزی ننوشته. خودش در گفتگویی گفته: «منِ نویسنده برای تعداد انگشت‌شماری می‌نویسم. با این آگاهی هم می‌نویسم و با این آگاهی هم ادامه می‌دهم.»
به زودی نشریه ادبی «بانگ» ویژه‌نامه‌ای در نقد و معرفی آثار منصور کوشان، نویسنده فقید آزادیخواه منتشر می‌کند. همراه با این ویژه‌نامه رمان «شاهد» نیز با اجازه خانواده کوشان در «بانگ» در چندین نوبت منتشر می‌شود.
این برنامه که پنجشنبه ۱۸ آذر، ساعت ۲۱:۳۰ به وقت ایران برگزار می‌شود ناصر زرافشان، مریم حسین‌زاده، سیما صاحبی، فرخنده حاجی‌زاده، منصوره بهکیش، پرستو فروهر و سهراب مختاری حضور دارند.
«بانگ» یک رسانه ادبی و کاملاً خودبنیاد است که در خارج از ایران و به دور از سانسور و خودسانسوری بر مبنای تجربه‌ها و امکانات مشترک شخصی شکل گرفته و با کوشش شهریار مندنی‌پور و حسین نوش‌آذر اداره می‌شود.