رویدادهای فرهنگی و هنری

در آثار بهرام بیضایی، داغ ننگ نه تنها یک پدیدهٔ اجتماعی، بلکه ابزاری قدرتمند برای طرد و کنترل افراد متفاوت است. بررسی جامعه‌شناختی دوازده اثر او بر اساس نظریهٔ اروینگ گافمن نشان می‌دهد که بیضایی بیشترین توجه را به داغ‌های جنسیتی، طبقاتی، نژادی و عقیدتی معطوف کرده و شخصیت‌های زن و مردش را قربانیان برچسب‌های غیرحقیقی جامعه‌ای مردسالار، واپس‌گرا و منفعت‌طلب ترسیم می‌کند.

«بدری» نه فقط یک داستان عاشقانه‌ی تلخ، بلکه کاوشی ظریف در بحران مردانگی، دروغ به عنوان شیوه بقا، و امکان (یا عدم امکان) رهایی از خودِ قدیمی است.

حسین نوش‌آذر در این مقاله کتاب جدید عباس امانت با عنوان «گاه‌شماری خورشیدی و پایداری نوروز در هویت فرهنگی ایران» را بررسی می‌کند. امانت در

«رؤیاهایی که در شب می‌خندند»، جدیدترین دفتر شعر سارا پورجوادی، بیش از آنکه مجموعه‌ای از اشعار سپید باشد، نقشه‌ای است برای ادامه‌دادن. این مقاله با عبور از عنوان نمادین کتاب و با تکیه بر نظریه‌هایی از فمینیسم تا روان‌کاوی، نشان می‌دهد که این اشعار چگونه با زبانی ساده و تصاویری ملموس، سه‌گانۀ «سیاست مراقبت»، «سوگ و احیا» و «زیست روزمره در محاصرۀ خشونت» را در هم می‌تنند تا امیدی کم‌حجم اما پایدار برای زیستن بیافرینند.

در اوج تاریکی‌های فردی و اجتماعی، گرد هم آمدن، سخن گفتن، مهر ورزیدن و حفظ امید به فردا، خود عملی رادیکال و نورافشان است.

در بخش پایانی این نقد بر کتاب «یعنی تو کله‌ت بهشته» رضا شهبازی، نویسنده با حفظ نگاه تاب‌آورانه‌اش به زندگی، به تحلیل‌های عمیق سیاسی و اجتماعی می‌پردازد؛ از نقد مصرف‌گرایی و سرمایه‌داری گرفته تا جزئیات هایپررئالیستی شرایط روزمره، همه با لحنی ساده، طنزآمیز و دوستانه که مخاطب را تا انتها همراه می‌کند و به تأمل وامی‌دارد.

این گزارش که هر چهار سال منتشر می‌شود، تنها تحلیل جهانی جامع روندهای چندساله آزادی بیان و روزنامه‌نگاری است و با عنوان فرعی «روزنامه‌نگاری: شکل‌دهی به جهانی در صلح» بر نقش حیاتی رسانه‌های آزاد در دستیابی به اهداف توسعه پایدار تأکید دارد.

عباس امانت، برجسته‌ترین تاریخ‌نگار معاصر ایران و استاد پیشین دانشگاه ییل، با انتشار کتاب «گاه‌شماری خورشیدی و پایداری نوروز در هویت فرهنگی ایران» برای نخستین بار به‌طور نظام‌مند نشان می‌دهد که چرا تقویم خورشیدی و جشن نوروز، در میان تمام طوفان‌های تاریخی، به ستون اصلی هویت ایرانی تبدیل شده‌اند و چگونه حافظه‌ی جمعی یک ملت توانسته هزاران سال این آیین را زنده نگه دارد در حالی که بسیاری از جشن‌های باستانی دیگر به فراموشی سپرده شده‌اند.

در سنگلاخ زندگی زکریا هاشمی، فراتر از روایت شخصی پر از رنج و مهاجرت، دریچه‌ای گشوده می‌شود به سوی زیبایی‌های فراموش‌شده‌ی تهران قدیم و طبیعت بکر وطن؛ از سایه‌های سنگین درختان کهن‌سال باغ قوام‌الملک که ترس از زندگی را در دل اخوان ثالث برمی‌انگیخت، تا دشت‌های پر از گل‌های زرد ریواس در دامان کوه‌های شهرری که شادی کودکی و سرور مردم را در میان آتش جنگ زنده می‌کند – تصاویری مخملین و حزن‌آلود که تاریخ‌نگاری یک هنرمند عاشق را به شعری ماندگار بدل می‌سازند.

کامران فانی، مترجم، فهرست‌نویس و کتاب‌شناس برجسته ایران که با آثاری چون «سرعنوان‌های موضوعی فارسی» و ترجمه‌هایی از چخوف و گونتر گراس، نقش ماندگاری در کتابداری و ادبیات معاصر ایران ایفا کرد، روز شنبه ۲۲ آذر ۱۴۰۴ پس از تحمل دوره‌ای بیماری (آلزایمر) در ۸۱ سالگی درگذشت.

«دومینو»، اولین رمان مریم ناصری، روایتی چندلایه و زن‌محور است که با مونولوگ‌های درونیِ زنان چند نسل، از دشت‌های ایلام تا شهرهای جنگ‌زده، به جستجوی معنای رنج و هویت می‌پردازد؛ داستانی که بوی خاک وطن، زخم جنگ و پرسش ابدی «انسان بدون رنج چه موجودی است؟» را در هم می‌آمیزد.

همیشه یک کتاب همراه داشته باشید، شب‌ها زیر نور آباژور در تخت‌خواب غرقش شوید و اگر کتابی با شما جور نشد، بدون عذاب وجدان رهایش کنید؛ هوانگ بو-ریوم، نویسنده‌ی کره‌ای، در یادداشتی تازه و صمیمی، سه راه ساده و واقعی را به ما یاد می‌دهد تا دوباره عاشق خواندن شویم و زندگی‌مان را با کتاب گرم و روشن کنیم.

تجمعه ۱۴ آذر ۱۴۰۴، نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی با حمله مستقیم و خشونت‌آمیز به اعضای کانون نویسندگان ایران حمله کردند و مانع برگزاری مراسم بیست و هفتمین سالگرد قتل‌های زنجیره‌ای محمد مختاری و محمدجعفر پوینده در امامزاده طاهر کرج شدند.

در شبی به یادماندنی، جامعه فرهنگی تورنتو دور هم جمع شد تا یکی از برجسته‌ترین نویسندگان زن معاصر ایران، فرشته مولوی را تجلیل کند؛ مراسمی باشکوه که همزمان با رونمایی از تازه‌ترین اثر انگلیسی او با عنوان «داستان‌هایی از تهران» (نشر آسمانا) برگزار شد و با حضور سخنرانان برجسته، اجرای موسیقی، اکران فیلم و اهدای تندیس «آزادی اندیشه» به مولوی به اوج رسید و بار دیگر نشان داد که صدای مستقل و مقاوم او پس از پنج دهه فعالیت ادبی همچنان در دیاسپورا می‌درخشد.

شمارهٔ چهارم مجلهٔ ادبی مهری، دریچه‌ای‌ست گشوده به قلب ادبیات بریتانیا؛ نه فقط انگلستانِ آشنای وولف و اورول، که اسکاتلندِ نوای نی‌انبان و هَگیس، ولز و ایرلند شمالی با همهٔ شور سنتی و مقاومت‌شان در برابر جهان صنعتیِ نو.

جعفر پناهی با «یک تصادف ساده» (برنده‌ی نخل طلای کن ۲۰۲۵) یکی از جسورانه‌ترین و دردناک‌ترین پرسش‌های زمانه‌ی ما را روایت می‌کند: وقتی بالاخره شکنجه‌گر سابق‌تان را در جاده‌ای تاریک گیر انداختید، با او چه می‌کنید؟ انتقام؟ قصاص؟ یا رهایش می‌کنید تا چرخه‌ی خشونت بالاخره در جایی بشکند؟

شنبه ۲۲ نوامبر ۲۰۲۵، به مناسبت چهلمین سالگرد درگذشت غلامحسین ساعدی (گوهر مراد)، نویسنده و نمایش‌نامه‌نویس برجسته ایرانی، مراسمی با عنوان «هنر ساعدی بودن» توسط گروه تئاتر اگزیت برگزار شد. پیام ویدیویی نسیم خاکسار را می‌بینید:

 کارمند استرالیایی با ترجمه «جنگ و صلح» به لهجه عامیانه، نه تنها یک اثر کلاسیک را از برج عاج نخبگان پایین کشید، که قدرت شبکه‌های اجتماعی در بازتعریف سلیقه ادبی را به نمایش گذاشت.