در شبی به‌یادماندنی در گوتنبرگ، ۹ اثر تازه‌ی حسن حسام، شاعر و فعال سیاسی، با حضور دوستداران شعر و ادبیات رونمایی شد. از مجموعه سه‌زبانه‌ی «رنگین‌کمان» تا «سروده‌های خیابانی» الهام‌گرفته از قیام ملت ایران، این آثار فریاد آزادی و عشق را در کوچه‌های شعر طنین‌انداز می‌کنند.
مجله‌ی استرند با انتشار داستان‌های کوتاه گمشده‌ی «خواندن در شب» از گراهام گرین و «رویای شرم‌آور» از ایان فلمینگ، گنجینه‌ای ادبی را احیا کرده است. این آثار، که به ترتیب به ترس‌های روان‌شناختی و طنز سیاه می‌پردازند، نگاهی تازه به جنبه‌های کمتر شناخته‌شده‌ی دو غول ادبیات قرن بیستم ارائه می‌دهند.
“موری” مهدی خطیبی، رمانی کوتاه اما پر از پیچیدگی‌های پسامدرن، خواننده را به سفری در دنیای داستان و واقعیت دعوت می‌کند. این رمان با تلفیق شعر و نثر، استفاده از زبان عامیانه و محلی، و تأثیرپذیری از آثار ادبی و سینمایی، تجربه‌ای منحصربه‌فرد از خواندن را ارائه می‌دهد. چگونه خطیبی با استفاده از تکنیک‌های پسامدرن، به بازآفرینی واقعیت می‌پردازد؟ این پرسشی است که مقاله حاضر به آن پاسخ می‌دهد.
نقد فاطمه دریکوند بر رمان «کمباین اندوه» اثر وحید خیرآبادی، یک تحلیل چندوجهی‌ست با تمرکز بر نقش نوشتن به‌عنوان مقاومتی در برابر فراموشی تاریخی. دریکوند رمان خیرآبادی را در چارچوب ادبیات پست‌مدرن قرار می‌دهد که با روایت غیرخطی و حضور مداوم نویسنده در متن مشخص می‌شود.
این جستار به بررسی دو رمان «سوء‌قصد به ذات همایونی» (محمدرضا جولایی) و «تالار آینه» (امیرحسن چهل‌تن) می‌پردازد که هر دو در بستر تاریخی اواخر قاجار روایت می‌شوند. مقاله با تفکیک «رمان تاریخی» (تمرکز بر شخصیت‌ها و وقایع واقعی) و «رمان زمان» (بازیگران گمنام در ظرف تاریخی)، نشان می‌دهد این دو اثر با نگاهی انتقادی، روایت‌های رسمی تاریخ را به چالش می‌کشند: «سوء‌قصد…» با افشای انگیزه‌های پنهان کنشگران تاریخی، اخلاقیات آرمانی را افسانه می‌خواند، و «تالار آینه» با محوریت عشق زمینی و زندگی‌های حاشیه‌ای، تناقض میان آرمان‌های سیاسی و واقعیت‌های انسانی را برملا می‌کند. هر دو اثر، متن تاریخ را نه روایتی حق‌محور، بلکه محصول تصادف، قدرت‌طلبی و رنج‌های نادیده‌گرفته‌شده می‌دانند.
داریوش کریمی در این مقاله به بررسی رابطهٔ پیچیده بین هنر، تبعید و افسردگی می‌پردازد و با استناد به تحقیقات دانشگاه گلداسمیت لندن، نشان می‌دهد که هنرمندان، به‌ویژه موسیقیدانان، به دلیل فشارهای ناشی از انتظارات هنری و سبک زندگی پرتنش، بیشتر در معرض خطر خودکشی قرار دارند. نویسنده با اشاره به نمونه‌هایی مانند اوسیپ ماندلشتام، صادق هدایت و ابراهیم نبوی، تأثیر ویرانگر تبعید را بر روان هنرمندان تحلیل می‌کند و توضیح می‌دهد که دوری از زادوبوم و ناتوانی در برقراری ارتباط معنادار با محیط جدید، می‌تواند به انزوا و افسردگی بینجامد.
«نقش نیستی»، شامل ۵۹ شعر کوتاه از بیژن جلالی با ترجمه ادیبا شاهید تالکدر و آریا فانی به زبان انگلیسی‌ست. این مجموعه دو زبانه (فارسی-انگلیسی) با پیش‌گفتاری از دومنیکو اینجنیتو، دانشیار دانشگاه UCLA، و مقدمه‌ای انتقادی از آریا فانی، استادیار دانشگاه واشینگتن، اولین کتاب مستقل از اشعار تأمل‌برانگیز جلالی است که افق شعری او را به مخاطبان جهانی معرفی می‌کند.
نشریه ادبی بانگ از اردیبهشت‌ماه با اختصاص دوسیه‌ای به «ادبیات مهاجرت»، نه‌تنها به معرفی آثار این حوزه می‌پردازد، بلکه با کاوش در مفهوم این ژانر، آن را از ادبیات تبعید و دیاسپورا متمایز می‌کند. این مقاله با نگاهی به نظریه‌های هومی بابا، پل ریکور و ادوارد سعید، نقش روایت‌های مهاجرت را در بازسازی هویت، مقاومت زبانی و چالش با ساختارهای قدرت جهانی بررسی می‌کند و دعوتی است برای تأمل عمیق‌تر در این حوزه پویا.
بخش آغازین قطعه با ریتمی آزاد پیش می‌رود و حس‌وحال اثر را تنها سازهای بادی شکل می‌دهند. اما با ورود مضراب‌های ریتمیک سنتور، موسیقی ساختار منظم‌تری می‌یابد و تصویر بارش باران را کامل می‌کند. این تحول ریتمیک، بستر را برای اوج‌گیری دیالوگ عاشقانه نی و شاکوهاچی فراهم می‌سازد که تا پایان قطعه به شکلی پرشور ادامه می‌یابد.
این گفت‌وگوی داستانی، با بازیگوشی هوشمندانه‌ای مرزهای خلاقیت انسان و ماشین را محک می‌زند. نویسنده با دست‌کاری مداوم دستورات (از طنز قاجاری تا کافکایی و هدایت‌وار)، نه‌تنها توانایی چت‌جی‌پی‌تی در تقلید سبک‌ها را عیان می‌کند، بلکه تناقض ذاتی‌اش را هم برملا می‌سازد: هوش مصنوعی می‌تواند «صدای» هدایت را جعل کند، اما هرگز «خونریزی قلم» او را ندارد.
نمایشگاه کتاب تهران ۱۴۰۴ با شعار «بخوانیم برای ایران» در حالی از ۱۷ تا ۲۷ اردیبهشت برگزار می‌شود که پوستر آن، با الهام از مینیاتورهای کمال‌الدین بهزاد، زنان را در ژست‌هایی منفعل و فرودست به تصویر کشیده است. برخلاف شکوه زنان در نگارگری ایرانی به‌عنوان نماد زیبایی و زایش، این پوستر تحت تأثیر سانسور حکومتی، زنان را از راویان پویای فرهنگ به کلیشه‌های فرزندآوری و انفعال تقلیل داده و فرصتی برای بازنمایی قدرتمند آن‌ها در هنر و ادب را از دست داده است.
چیور با مهارت فراوان، از طریق روایتی ظریف و چندلایه، خواننده را به درون دنیای شخصیت‌هایش می‌کشاند و او را با سوالات عمیقی درباره هویت، حریم خصوصی و ماهیت واقعی خوشبختی مواجه می‌کند. این داستان نه تنها یک اثر ادبی قدرتمند، بلکه یک بررسی روان‌شناختی دقیق از زندگی انسان‌ها در جامعه مدرن است.
شیوا ارسطویی، نویسنده، شاعر و مترجم برجسته ایرانی، در ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ در سن ۶۴ سالگی درگذشت. او با آثاری چون «آفتاب مهتاب»، «بی‌بی شهرزاد»، «افیون»، «خوف» و «من و سیمین و مصطفا»، که جوایزی چون گلشیری و یلدا را کسب کردند، نه تنها جایگاه ویژه‌ای در ادبیات معاصر ایران یافت، بلکه با روایت‌های ظریف از مسائل زنان و ابهام هنرمندانه میان واقعیت و خیال، ذهن خوانندگان را تسخیر کرد.
رمان «درخشش چشمان کفِ دستم» نوشته مهدی رئیس‌المحدثین با نثری شاعرانه و پر از استعاره، پوچی، نفرت و انزوای ناشی از شکاف بین نسل در یک خانواده آزارکام را به تصویر می‌کشد و با مشارکت دادن خواننده در بازسازی وقایع، به عمق زخم‌های روحی و جدال با گذشته راوی آزاردیده و زخم‌خورده داستان نفوذ می‌کند.
این رمان با حفظ ماجراهای کلاسیک، با طنز تلخ و نگاهی عمیق به برده‌داری، هویت و قدرت زبان، جیمز را به شخصیتی باهوش و انسانی تبدیل می‌کند که در جامعه نژادپرستانه قرن نوزدهم مقاومت می‌کند. «جیمز» که به گفته داوران پولیتزر سنگ بنای ادبیات قرن بیست‌ویکم است، در ادامه سنت بازنویسی کلاسیک‌ها از زاویه حاشیه‌نشینان، نقدی تیز بر روایت‌های مسلط ادبی ارائه می‌دهد.
مقاله پیش رو به واکاوی کتاب شعر «این پنجره به کل جهان مشکوک است» از سروده های زینب اطهری می‌پردازد. این بررسی نشان می‌دهد چگونه شاعر با برجسته‌سازی امر نشانه‌ای زنانه، گسست از ساختارهای سلسله مراتبی و دوگانه‌انگار را در ساحت زبان و نوشتار تجربه می‌کند. این پژوهش نشان می‌دهد که چگونه این اشعار با ایجاد شکاف در نظم عرفی و بازپیکربندی تجربه‌ی جهان، به سوی گشودگی و تکثر در «بودن» گام برمی‌دارند.
علی شفیعی، مترجم رسمی در سوئد، در خاطره‌ای از کتاب «ناگفته‌های یک مترجم»، تجربه ترجمه برای مردی با بیماری مقاربتی در بیمارستان دندریا را شرح
او زانوهای گره‌دار، انگشتان پای رو به بیرون و یک زگیل سمی در انتهای بینی‌اش دارد و حالا، برای اولین بار پس از بیش از ۲۰ سال، بازگشته است: جولیا دونالدسون و اکسل شفلر اعلام کرده‌اند که در حال کار بر روی یک کتاب جدید گروفلو هستند.
این داستان به شکلی هنرمندانه تجربه تلخ مهاجرت را از منظر یک زن مهاجر لهستانی روایت می‌کند. اولگا با از دست دادن هویت اصلی خود در سرزمین جدید مواجه است – از دست دادن زبان مادری، از دست دادن فرزند، و حتی از دست دادن شوهرش که او را در سرزمین غریب رها کرده است.
در این داستان، تضاد بین سنت و مدرنیته را می‌توان به عنوان نمادی از تقابل بین فرهنگ بومی آفریقایی-آمریکایی و فرهنگ مسلط سفیدپوستان آمریکایی دید. دی (وانگرو) با تغییر نام خود و تلاش برای فاصله گرفتن از ریشه‌های خود، سعی می‌کند هویت جدیدی برای خودش بسازد که با معیارهای مدرن و غربی هماهنگ باشد، در حالی که مامان و مگی به سنت‌ها و میراث خانوادگی وفادار هستند. این تقابل نشان‌دهنده‌ی تنش بین هویت فردی و هویت جمعی است.
مجموعه داستان «کتاب زمینی» اثر سعید بردستانی اثری‌ست کم‌حجم اما چندلایه که در آن روایت‌هایی از انسان‌های به‌ظاهر معمولی، اما در باطن پیچیده، در جنوب ایران بازتاب می‌یابد. مرکز ثقل مجموعه، مسئله «فروپاشی شخصیت در مواجهه با ساختارهای نمادین و تکرارهای بی‌فرجام» است.
«بانگ» یک رسانه ادبی و کاملاً خودبنیاد است که در خارج از ایران و به دور از سانسور و خودسانسوری بر مبنای تجربه‌ها و امکانات مشترک شخصی شکل گرفته و با کوشش شهریار مندنی‌پور و حسین نوش‌آذر اداره می‌شود.
